Bu görüşmelerde geçen dönem olduğu gibi Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nun kurulmasına karar verilmişti. Komisyon kuruldu. Dört partiden üçer milletvekili komisyonda bulunacak. Komisyonun başkanlığını Meclis Başkanı Kahraman yapacak. İlk toplantı Perşembe günü. Komisyon yol haritasını belirleyecek, geçen dönem üzerinde uzlaşılan 60 maddenin akıbeti bu toplantıda ele alınacak. 60 madde üzerinde uzlaşıldığında yine bu dört partinin üyelerinin olduğunu hatırlatalım.

Görüşmeler henüz başlamadan Türkiye Anayasa Platformu’nun “Yeni Anayasa İçin Hep Birlikte” temalı programında konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yaptığı açıklamalardan meselenin yeni, sivil, demokratik, hürriyetçi bir anayasa üzerinden gitmeyeceğini, “başkanlık sistemi”nin ön planda olacağı bir kez daha görüldü.

Yeni anayasanın yapımının usûlünün çok iyi belirlenmesini isteyen Erdoğan, 2011’deki usûlün sonuç vermediğini söylemesi gözlerin Uzlaşma Komisyonunun nasıl bir yol izleyeceğine çevrilmesine sebep oldu.

Türk tipi başkanlıktan sonra “Türk tipi anayasa”yı da literatüre ekleyen Erdoğan’ın, “Başkanlık sistemini dışlayan anayasa çalışması sakat kalır” cümlesi niyetinin ne olduğunu gösterdi.

* * *

Bir not düşelim:

Aynı gün hükümete yakın bir gazetede çıkan “Ya başkanlık ya kaos” manşeti ise yeni anayasa çalışmaları sürerken yaşayacağımız tartışmaların bir göstergesi oldu! Aslında bu süreçte izlenecek yolu (!) da bu manşet bir bakıma gösterdi. Gazete bu manşeti hazırlarken Cumhurbaşkanı Başdanışmanı, Anayasa Hukukçusu, AKP milletvekili Burhan Kuzu dahil bazı hukukçularla görüşülmüştü.

Kuzu, 7 Haziran seçimlerinden sonra, “Evet seçim bitti Millet kararını verdi. Ya istikrar ya kaos dedim; Millet kaosu seçti hayırlı olsun” diye twit atmıştı. (Kuzu gazeteye verdiği beyanatta bu cümleyi söylememiş onu belirtelim. Gazete öyle bir yorum getirmiş. Gazeteyi hazırlayanlar belki bu twite bir gönderme yapmış olabilirler…)

* * *

AKP haricindeki diğer üç parti başkanlık sistemine “zinhar” karşı. Buradan da anlaşılıyor ki, sistem konusunda komisyondan bir uzlaşma çıkmaz. Şu anki görüntüye göre Meclis’ten böyle bir değişiklik de çıkmaz. O zaman değişiklik Meclis’ten geçirilip millete müracaat edilebilir, yani referanduma gidebilir. (Erdoğan da millete gidilmesini istiyor.) ancak referanduma da götürülemez. Çünkü başkanlık sisteminin referanduma sunulabilmesi için öncelikle Anayasa değişikliği gerekiyor.

Anayasa değişikliğinin referanduma gerek kalmadan Meclis’te kabul edilmesi için meclis üye tam sayısının 3’te 2’sinin yani 367 milletvekilinin oyuyla kabul edilmesi gerekiyor.

Değişikliklerin referanduma sunulabilmesi için ise üye tam sayısının beşte 3’ünün yani 330 milletvekilinin oyuyla kabul edilmesi gerekiyor. Parlamentoda şu anda 317 milletvekili olan AKP’nin, başkanlık sistemini “referandum” şartlı geçirebilmek için parlamentoda en az 13 milletvekiline ihtiyacı var. Yani, muhalefetten en az 13 milletvekilinin desteğini alması gerekiyor ki, bu durumda bu da zor… (Not: Kesin konuşmamak da lâzım, bakarsınız pazarlık vs olabilir…)

*  * *

Önümüzdeki hafta Uzlaşma Komisyonu çalışmalarına başlarken böyle bir görüntü hâkim. Komisyonun böyle bir görüntüde nasıl çalışma yapacağı, başkanlık sistemi gölgesinde çalışmayı ne zaman tamamlayacağı da tam bir soru işareti.

Oysa Türkiye’nin yeni, sivil, hürriyetçi, demokrat bir anayasaya ihtiyacı var. Darbe anayasasını yapanlar öldü, ama eserleri (anayasa, kanunlar, yönetmelikler, tüzükler) duruyor. Türkiye bu ayıptan kurtulması gerekiyor. 1982 darbe anayasası artık dar geliyor.

Çalışmalar başlarken böyle bir gündemin dayatılması bu çalışmanın daha doğmadan ölmesi demek anlamına geliyor. Uzlaşma komisyonunun rahat çalışabilmesi için böyle tartışmanın yapılmaması, kutuplaşma anlamına gelecek görüntünün verilmemesi gerekiyor…