"Ümitvar olunuz, şu istikbal inkılâbı içinde en yüksek gür sada İslâm'ın sadası olacaktır."

Piyasalar

Hür Subaylar Darbesi - 23 Temmuz 1952

Muhammet ÖRTLEK
21 Ağustos 2018, Salı
Geçtiğimiz 23 Temmuz günü Mısır’da, Mehmet Ali Paşa hanedanlığına yönelik gerçekleştirilen Hür Subaylar darbesinin 66. yıl dönümüydü.

23 Temmuz 1952’de Kral Faruk’u tahttan indiren darbe ile K. Afrika ve Ortadoğu ülkelerinde değişim veya dönüşüm dalgası yayıldı. Çünkü darbenin nedenleri arasında ülkedeki İngiliz askeri varlığı, Süveyş Kanalı’ndaki İngiliz firmasının denetimi, Süveyş Kanalı gelirlerinin İngiltere’nin kontrolünde olması, yoksulluk, yolsuzluk, işsizlik, gelir dağılımı adaletsizliği, Kralın halktan kopuk yaşantısı gösterilmişti.

Hür Subaylar toplamda 12 kişiden oluşmaktaydı. Hür Subaylar Muhammed Necib, Cemal Abdül Nasır, Anver Al Sedat, Zakira Mohi Al Din, Cemal Salem, Saleh Salem, Hassan İbrahim, Youssef Al Sadık, Andül Latif Boghdady, Kamel Al Din Hussein, Khaled Mohi Al Din ve Abdül Hakim Amar’dan meydana gelmekteydi.

General Muhammed Necib’in liderliğinde hareket eden Hür Subaylar arasında Cemal Abdül Nasır da bulunuyordu. 23 Temmuz darbesi sonucunda Kral Faruk’un 1 yaşındaki oğlu II. Ahmed Fuad tahta geçirildi. 

Darbecilerin Birinci Bildirisi, Kral taraftarlarının tepkisini çekmemek için “Mısır ve Sudan Ülkesinin Meliki I. Faruk” başlığıyla yayınlanmıştı. Belgenin aslı ve tercümesi şu şekildedir:

“Emri Meliki

Sayı: 65

Sene: 1952

Mısır ve Sudan Ülkesinin Meliki I. Faruk

Biz daima milletin ve memleketin, mutluluğunu ve yükselmesini isteriz. Biz Kral Faruk’un tahttan indirilmesine karar verdik. Kral Faruk’un yerine, onun oğlu Ahmed Fuad’ı Kral seçtik. Kararımızı Meclis Başkanı Ali Said Paşa’ya takdim ediyoruz.

4 Zilkade 1371 / 26 Temmuz 1952

Başbakan Ali Mahir Paşa.”

*

Kral Faruk aile fertleriyle birlikte kraliyete ait ünlü Mahrousa Yatı ile Akdeniz’den İtalya’nın Capri kentine, yani yurtdışına sürgüne gönderildi. Hanedanın sürgüne gönderildiği hakkındaki belge aşağıda yer almakta. Ve Kral Faruk vefat ettiği 1960 yılına kadar burada yaşadı.

Darbe bildirisinden sonra yaklaşık 1 yıllık geçiş sürecinin ardından Mısır’da 18 Haziran 1953’te Cumhuriyetin ilan edilerek, Mehmet Ali Paşa hanedanlığının yıkıldığı resmileşti. Cumhuriyetin ilan edilmesiyle birlikte General Necip de Mısır’ın ilk Cumhurbaşkanı oldu. Devrik Kral Faruk’un yerine tahta geçen 1 yaşındaki Kral II. Ahmed Fuad ve hanedanın geri kalan üyeleri de Capri’ye gönderildi. Necip ilk iş olarak 1953 yılında Anayasal Deklarasyonu yayınladı. 

Yukarıda yayınlanan 1953 Yılı Anayasal Deklarasyonu ile Mısır, artık monarşi yönetiminden anayasal cumhuriyete evrilmişti. Böylece Hür Subaylar Hareketi, Mısır toplumunun bir şekilde siyasi ve ekonomik değişimlerin önünü açmış oldu. Bununla birlikte darbe bir anlamda Mısır’ın cumhuriyet döneminin başlangıcı olmuştu. Hür Subaylar ülkede bozulan sosyal adaleti ve siyasi düzeni yeniden inşa etme, aynı zamanda güçlü bir ordu kurmak amacındaydılar. Ancak Hür Subaylar hem kendi içlerinde hem de ülke için alınacak ve uygulanacak kararlar hakkında birbirleriyle mücadele içerisindeydiler. Bu mücadele kendisini özellikle Müslümanlar Kardeşler’in yasaklanması üzerinde yoğunlaştı. Buna ek olarak, darbeden umduğunu bulamayan siyasi partiler de Hür Subaylar’a yönelik eleştirilerinin dozunu arttırmıştı. Aşağıda yer alan 14 Ocak 1954 tarihli “Geçici Yönetimin Kararı” başlıklı karar ile Mısır’daki siyasi partiler kapatıldı. En önemlisi de Müslüman Kardeşler yasaklandı.

Kararın tercümesi:

“Geçici Yönetimin Kararı.

Geçici Yönetim İhvan-i Müslimin’in yasaklanması için karar verdi. Buna İhvan-ı Müslimin’in siyaseten zararlı olduğuna dair karar verilmiştir.

Devrim Meclisi Başkumandanı.”

Müslüman Kardeşler’in yasaklanması 15 Ocak 1954 tarihli Al Ahram gazetesinde şu ifadeler yer alıyordu:

“İhvan’ın yasaklanması ve kapatılması için Kahire’de İngiltere Büyükelçiliği’nde karar verildi.” Haberini manşetten vermişti. Böylece Müslüman Kardeşler’in kapatılmasında İngiltere’nin de etkisinin olduğu iddia ediliyordu.

Mısır’da siyasi partilerin ve Müslüman Kardeşler’in yasaklanması, toplumsal unsurların tepkisini çekmişti. Çünkü partilerin kapatılması demokrasi, adil-şeffaf ve hür seçimlerin engellenmesi anlamına gelmekteydi. Diğer taraftan Hür Subaylar’ın kendi aralarında derinleşen mücadele iyice gün yüzüne çıkmıştı. Hür Subaylar, Mart 1954’te Muhammed Necib ve Cemal Abdül Nasır arasında ikiye bölünmüştü. Liderlik krizine dönüşen mücadele daha sonraki yıllarda “Mart Krizi” olarak adlandırılmıştı.

Al Ahram gazetesinin 14 Kasım 1954 tarihli sayısında “Cumhurbaşkanı Muhammed Necib’in İhvan üyesi olduğu” iddiaları “Mart Krizi”nin sonu oldu.

Yayınlanan haberler üzerine Muhammed Necib, yasaklanan ve kapatılan Müslüman Kardeşler üyesi olduğu iddiası üzerine Cumhurbaşkanlığı’ndan emekli edilerek, yurtdışı yasağı konularak ve ailesi ile birlikte ölene kadar Merc Köşkü’nde yaşamasına izin verildi. Hakkındaki idam kararı da affedilmişti. Böylece 1952 darbesi/devrimi kendi çocuklarını yemişti.

Necib’in zorunlu emekliliğinden sonra, Mısır 1954’ten 1971’e kadar Nasır’ın yönetimi altındaydı. Nasır, ülkeyi Arap milliyetçiliğine ve sosyalizm çizgisine taşımıştı. Nasır’ın 1971’deki ölümü üzerine, yerine Hür Subaylar’dan Enver Al Sedat geçmiş ve Mısır’ı 1981’e kadar yönetmiştir. Sedat’ın İsrail ve ABD arasında başlattığı girişimler sonucunda Mısır-İsrail barışı olarak adlandırılan Camp David Anlaşması’nı imzalaması, ülkede Hür Subaylar’ın itibar kaybetmesine yol açtı. Ancak Camp David’i imzalaması Sedat’a 1978 yılı Nobel Barış Ödülü’nü kazandırmıştı.

Sedat’ın 1981’deki vefatı ile iktidara yine asker kökenli Hüsnü Mübarek gelmişti. Ancak 2011 yılında başlayan Arap Baharı/Uyanışı halk hareketleri, Mübarek’in 11 Şubat 2011’de yönetimi bırakmasını zorunlu kılmıştı. 

Mübarek’in istifası üzerine General Hüseyin Tantavi önderliğinde Yüksek Askeri Konsey yönetimi devralmıştı. Ancak halkın “sadece Mübarek değil rejim gitmeli” sloganlarıyla sokaklara çıkmasıyla, Mısır’da seçimler yapılarak, ülkenin gerçek anlamdaki seçimle işbaşına gelmiş ilk Cumhurbaşkanı ve hükümeti, Muhammed Mursi ve Müslüman Kardeşler’in siyasi kanadı Hürriyet ve Adalet Partisi iktidar olmuştu. Fakat 3 Temmuz 2013’te General Abdel Fattah Al Sisi öncülüğündeki asker-sivil destekli darbe ile Mursi ve Müslüman Kardeşler iktidardan uzaklaştırılmışlardı. Mısır’da halen Sisi’nin iktidarı hüküm sürmektedir. 

2012-2013 arasındaki Mursi ve Müslüman Kardeşler iktidarı dönemi hariç tutulduğunda, 1952’den günümüze kadar geçen süreçte Hür Subaylar zihniyeti varlığını hissettirmektedir. 

Okunma Sayısı: 7249
YASAL UYARI: Sitemizde yayınlanan haber ve yazıların tüm hakları Yeni Asya Gazetesi'ne aittir. Hiçbir haber veya yazının tamamı, kaynak gösterilse dahi özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan haber veya yazının bir bölümü, alıntılanan haber veya yazıya aktif link verilerek kullanılabilir.

Yorumlar

(*)

(*)

(*)

Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve tamamı büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır. İstendiğinde yasal kurumlara verilebilmesi için IP adresiniz kaydedilmektedir.
    (*)

    Namaz Vakitleri

    • İmsak

    • Güneş

    • Öğle

    • İkindi

    • Akşam

    • Yatsı