Devamlı olarak kendini yetiştirmeye ve yenilemeye çalışır. Kaynak eserlerden en yüksek seviyede faydalanır. Başkalarıyla devamlı olarak bilgi alış verişinde bulunur. Yapıcı tenkitleri hep müsbet karşılar. Elindeki her türlü imkânı vazife esnasında ustalıkla kullanmaya çalışır. Mesleğiyle ilgili çalışmalarını aralıksız olarak devam ettirir. Şunu unutmamalıdır ki, en az hata yapan öğretmen, alanında olduğu gibi, mesleğiyle ilgili mevzuatı da iyi bilen öğretmendir! Toplumun, öğretmenden beklediği gibi yaşamaya çalışırken, hal ve hareketleriyle topluma örnek olmaya gayret eder. Kendi özel işlerini başkalarına yük olmadan, bizzat kendisi en iyi bir biçimde yapmaya çalışır. Mesai saatleri içerisindeki bütün zamanını talebelerine ayırır. Mecbur kalmadıkça, mesai saatlerinde başka bir işle meşgul olmaz. 

İdeal bir öğretmen, ahlâk ve fazilet yönünden de topluma örnek olur. Pespaye ve ahlâk dışı lisan kullanmaz. Oldukça düzgün konuşmaya çalışır. Mesleğine zarar verebilecek bütün menfaatlerden uzak durur. Ayrıca, siyasî konulara girmez ve mümkün oldukça böyle bir havanın da ortaya çıkmaması için gayret eder. Muvaffakiyetini, geçmiş çalışmalarında değil, şu andaki çalışma ve gayretleriyle ölçer. İdeal bir öğretmen, her yönüyle dürüst bir insandır. İyi bir mantık ve ölçü sahibidir. Kendine güven duygusu gelişmiş ve aktivite (gayret) sahibidir. Ne çeşit olursa olsun, problemlere çare bulucudur. Asla dedikoducu ve problem çıkarıcı değildir. Bütün bu hususlarda ileri görüşlü, samimî ve nazik olmak ve ölçülü hareket etmek, ideal öğretmenliğin önde gelen hususiyetleridir. 

Ayrıca, kendisini çevresine kabul ettirmeye gayret gösterir. Çevresinde bulunan kişilerle ve talebe velileriyle devamlı fikir alış verişinde bulunarak, onlarla anlayış içerisinde iyi münasebetler geliştirmeye çalışır.  

Yine eğitim ve öğretim çalışmalarında başarılı olabilmek için, öğretmenin fizikî ve ruhî yönden sağlığı çok mühimdir. Dolayısıyla öğretmen, sağlığına dikkat etmek zorundadır. Bununla birlikte, hafif ve hiçbir engeli olmayan, ufak tefek rahatsızlıklarla vazifesini aksatmaz. Her zaman iyi niyet sahibidir!

BÜYÜK OTORİTERLERİN BU KONUDAKİ TESBİTLERİ:

* Zamanımızın en büyük âlimi Bediüzzaman Said Nursî Hazretleri (ra), ideal bir öğretmenin umumî vasıflarını kısaca şöyle özetler: “Âlim-i mürşid (doğru yolu gösteren âlim), koyun olmalı, kuş olmamalı. Koyun kuzusuna süt verir, kuş yavrusuna kay (kusmuğunu) verir.” ¹ 

* Yine, Hüccet-ül İslâm İmam Gazali (vefatı, Milâdî 1112), ideal öğretmenin nasıl olması gerektiği hakkında şu görüşlerini ileri sürmektedir:

“1. Öğrencilerine karşı kendi çocuklarıymış gibi davranmalıdır.

“2. Yalnız Allah (cc) rızası için çalışmalı ve bunu asıl maksat yapmalıdır. 

Hz. Peygamberimizin (asm) yolundan yürümeli ve Allah’ın (cc) rızasını kazanmaya çalışmalıdır.

“3. Gerektiğinde talebeye nasihat etmekten çekinmemelidir.

“4. Tedrisatta (öğretimde) kolaydan zora, bilinenden bilinmeyene, yakından uzağa bir yol takip etmelidir. 

“5. Tek hedefin kudret, kibir (gurur), rekabet (kıskançlık) değil, Allah’a yaklaşmak olduğunu belirtmelidir. 

“6. Talebeyi kötü davranışlarından dolayı ikaz etmelidir. 

“7. Branşı dışındaki ilimleri kötülememeli, tam aksine, talebelerini ilim öğrenmek hususunda teşvik etmeli (motive etmelidir).

“8. Talebenin bilgi seviyesinin üzerine çıkmamalıdır.

“9. Zekâsı sınırlı olan talebelerin seviyesine inerek öğretmelidir, ta ki cesaretleri kırılmasın.

“10.  İlmiyle amil olmalı (talebelerine kazandırmak istediği güzel davranışları, kendisi hususiyle yaşamalı). Onların örnek hal ve hareketlerini de övmelidir.

“11.  İlk suça (menfi davranışlara) göz yummalı, ikincisinde gizlice ve sertçe uyarmalı, icabında kötü arkadaşlarından uzak tutmalıdır. “

* Eğitim ve öğretim konusunda çok faydalı fikirleri bulunan, değerli İslâm âlimi İbni Sahnun (vefatı, Miladi 855) değerli bir eserinde² öğretmeni, “vazifesine bağlı, talebelerine zulmetmeyen, çalışkan, adil, ahlâk ve fazilet yönünden numune (örnek) bir insan” olarak tarif eder. 

KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ: 

İdeal bir öğretmen, bu hususiyetlerle birlikte, vazife ve mesuliyet anlayışıyla hareket eder. Vazifesini aksatmamaya büyük ölçüde dikkat eder. Hele de vazifesini kötüye kullanmayı aklının köşesinden bile geçirmez! 

Aynı zamanda, diğer meslektaşlarıyla oldukça samimi bir hava içerisinde bulunmaya gayret eder. Daima müsbet hareket hareket eder; hoşgörü ve iyi niyet ve sahibidir!

(Devam edecek)