Sahamız da değil. Ama adalet ve hukuk kavramlarının genel prensiplerini de bu yazımda paylaşmak istedim. “adalet” çok geniş bir kavram. Deryada bir katre misali bazı tanımlara birlikte bakamaya çalışalım.

Kur’ân’da adalet konusuna otuzdan fazla ayet geçiyor. Hz. Âdem’den, Hz. Muhammed’e (asm) kadar bütün peygamberlerin tebliğidir adalet. İnsanların uyması halinde; huzur, barış, sevgi, uymayınca da; zulüm, kan, göz yaşı, haksızlığın hâkimiyeti! İslamiyet’te; din, dil, ırk, cinsiyet ve ülke farkı gözetmeden herkese eşit davranmanın esasıdır.

Bediüzzaman adaletin, Kur’ân’ın dört esasından birisi olduğunu ifade eder. tespit eder.  İnsan fıtratının vazgeçilmez temel haklarının başında gelir. İstikbalin Kıta’larına mânen hâkim olup, beşerî dünyevî ve uhrevî saadete sevk edecek olan İslamiyet’in, nişanelerinden olan temel esaslar; adalet, barış, kardeşlik ve liyakattir. İnsanlığa rahmet olan Kur’ân; umûmun, saadetini ancak adaletle temin eder.

İslâm tarihinde Emevi yönetimleriyle başlayıp günümüze kadar akseden; kendilerini “Halifetullah, Allah’ın yeryüzündeki gölgesi” olma! Halkın adaletsizlik ve zulüm olarak gördüğü her şeyi “Allah’ın takdiri” diyerek yorumlama! Bütün adaletsizlikleri doğrudan, hâşâ! Allah’a havale edip bunu kaderle izah etme garabeti! Herhangi bir itiraz, farklı fikri, müspet muhalefet ve katkıda bulunmayı; fitne ve dine düşmanlık olarak yorumlama yanlışlığı! Siyasal İslam’ın kökü! Buraya dikkat! Zulme ve adaletsizliğe karşı çıkma veya isyanı dine ve Allah’a başkaldırı olarak görüp, gösterme! Bu hatalı yolun gerçek İslâmî inanç ve anlayışla, en temel ilkesi olan adalet ilkesi ile alakası olamaz. Bu tamamen adaletsizliği yol edinen yanlış bir tavırdır.

ADALET HAKİKATİ

* “Adl” kelimesindendir, güzel isimlerindendir. Allah, adaletlidir, adalet üzere olmayı emreder. Mevlâna’ya göre; “Adalet taksimcidir, bölüşülecek şeyleri o bölüştürür. Bunda ne cebir ne de zulüm vardır! Her şeyi lâyık olduğu yere koymaktır. Ayakkabı ayağındır, külâh başın.”

* Ahlâki doğruluktur, ahlâkla ilgili tüm kavramları ve yerinde kullanılacak bir gücü gerektirir.

* Aristoteles’e göre; “Devletin orta direği, toplumun temel hakkı, bu hak için karar vermenin ayracıdır.”

* Bazen eşitlik, bazen dengedir, herkese eşit oranda vermekten çok, hak ettiği kadar vermektir.

* Bazen ödüllendirmek, bazen cezalandırmaktır. Bireysel ve kısmi değil, cihanşumul ve evrenseldir.

* Diderota göre “Tek bir fazilet vardır, o da adalettir.”

* Hakkın korunması; doğruluğun özü, eşitlik kavramını yerine getirme amaç ve aracıdır.

* Çocuklarımızdan başlayarak aile ve topluma mal edilmesi lazım gelen bir değerler manzumesidir.

* Hakkında duygusal davranılmayan, merhamet duygusu tarafından gölgelenmeyen bir sistemdir.

* Hukuka uygunluktur, herkese uygun düşeni vermektir, hukukun temel esası ve dengesidir.

* Her şeyi layık olduğu yere koymaktır.

* Güzellik ve faziletin kaynağıdır, problemleri, doğru kararla hükme bağlama yoludur.

* İnsafın, ihsanın, cesaretin, medeniyetin, insanlığın ve fedakârlığın ta kendisidir!

* İnsanın farklı duygularıyla uyumudur, içiyle dışının birliği, içinin daha temiz olduğunun göstergesidir.

* Joubert’e göre: “Güçsüz adalet de, adaletsiz güç de korkunç şeylerdir.” .

* Kendi eş, dost akraba aleyhine dahi olsa, tereddütsüz bir şekilde hüküm verebilmektir.

* Pascal’a göre; “Kuvvetsiz adalet iktidarsızdır, güçsüz iktidar zorbadır.”

* Mauriac’a göre: “Dünyada en korkunç şey iyilikseverlikten ayrı düşmüş çok önemli bir değerdir.”

* Siyasî sistemlerde bireyler arasındaki ilişkilerin ahlakî yönden adil ve doğru olma niteliğidir.

* Toplumda birey haklarını sağlama isteği, Hakkın egemen olması, herkese hakkının verilmesidir.

* Walter Benjamin’e göre; “Amaçların kıstasıdır, araçların kıstası da hukuka uygunluktur.” ,

* Zulmün zıttıdır, haksızlık, adam kayırmak gibi kötü davranışların panzehiridir.

Böyle müspet ve mutlu ortam ve günleri yaşmak ve tüm insanlıkla paylaşmak ümit ve temennisiyle.