Bu kıyaslama ve değerlendirme iki ana başlıkta ele alınabilir. Birisi: bizzat güzellik, doğruluk, hak, adalettir. Diğeri, neticeleri itibariyle güzellik ve hakikatlerdir.

Meselâ, gül zatında bizzat güzeldir. Miski amber bizatihi güzeldir. Yeşillik bizatihi güzeldir. Bu bizzat güzellikler; ırka, dine, fikre, felsefeye göre değişmeyen değerlerdir. İnsan olmak yeterlidir.

Bazı konular vardır ki; onlar da neticesi itibariyle güzeldir. Değerlendirmeler farklı olabilir.

Mesela, deniz ateş, soğuk, sıcak güzel değerlerdir. Ama bu güzellikler şahıs ve karakterlere göre farklılık gösterebilir. Çünkü, ateşi kontrol edemezsek her şeyi yakar! Suyu kontrol edemezsek boğar. Soğuğa karşı tedbirli olmazsak hasta eder!

Bunların dışında, manevi kişilik ve makamları ayrı bir platformda değerlendirmek gerekir. Allah elçisi bütün peygamberin ayrı bir makam ve değeri vardır. İnsanlığın en önemli vazgeçilmez rehberleridirler. Gerçek insanlık için hakikat budur! İnsanlık adına tarihin tespiti de budur.

Bu hakikatlerin bazılarına birlikte bakalım:

Hz. Muhammed’in, ümmiliğine rağmen; sıdkı, şefkati, merhameti, irtibat, adalet ve hikmetinin önemi ve değeri idrak edilmelidir.

Hz. İsa’nın şifa veren haletinin simgesi, Hz. Ebu Bekir’in sıddıkıyet ve intisabının sırrı,

Hz. Ömer’in celadet ve farukiyetinin nişanı, Hz. Osman’ın hilim ve hayasının esası,

Hz. Ali’nin ilim ve cesaretinin meş’alesini çok iyi anlayıp tahlil etmek gerekiyor.

Manevî makamlar bir Allah vergisidir, lütuf, ihsan ve nimettir.

Manevi makamlar; sıdktır, doğruluktur, hidayettir. Manevî makamlar bir ışık ve nurdur. Manevî makamları bir rehber ve pusuladır. Manevî makamlar hayat ve insanlığın olmazsa olmazıdır. Manevî makamlar değişmez değiştirilemez “marka” değerlerdir. Manevî makamlar güçlü ve sabittir. Manevî makamlar ihtiyaç, fayda ve enerjidir. Manevî makamlar kuvvettir, güçtür, servettir. Marka değerler; sağlamlık, emniyet ve güvendir. Marka değerler, itimattır, tercihtir, huzur ve saadettir. Marka değer demek garanti ve saadet demektir.

Bütün insanlığın değeri ve iftiharı olan antikalar, teknoloji harikaları, internet, ulaşım araç markaları, iletişim araçları, yazılım gibi değerler bu kategoride sayılabilir. Perdelenmeyen, gölgelenmeyen, inkâr edilemeyecek hakikatlerdir.

Gavs-ı Azam’ın inkâr edilemeyecek iman ve inkıyadını, Fatih’in adalet ve ilmini, Risale-i Nurların susturulamayan ispat, delil, bürhan ve ilmi hakimiyet ve şaheserliği.

Hz. Bediüzzaman’ın ahir zamana damga vuran tereddütsüz irade, ilim, acz, merhamet ve şefkatini,

Yeni Asya’nın yanılmayan, yıkılmayan, kırılmayan çizgisini nazara veriyor ve vicdanlara havale ediyoruz.