İnsan-ı mü’minin kıymeti, ihtiva ettiği san’at-ı âliye ile Esma-i Hüsnadan in’ikâs eden cilvelerin nakışları nisbetindedir.
İnsan-ı kâfirin kıymeti ise, et, kemikten ibaret fânî ve sâkıt maddesinin kıymetiyle ölçülür.
Kezalik, bu âlem de, eğer Kur’ân’ın tarif ettiği gibi mana-yı harfiyle, yani Cenâb-ı Hakk’ın azametine bir alet nazarıyla bakılırsa, o nisbette kıymettar olur. Eğer felsefenin dediği gibi mana-yı ismiyle, yani hiçbir fail, hâlık ile bağlı olmayıp müstakil-i bizzat nazarıyla bakılırsa kıymeti, câmide, mütegayyir maddesinde münhasır kalır.
Kur’ân’dan istifade edilen ilmin felsefe ilminden ne derece yüksek olduğu, şu misal ile tebarüz eder: Ve ceale’ş-şemse sirâcen [“Güneşi bir kandil yapmıştır.” (Nuh Sûresi: 16.)] Bu hükm-ü Kur’ânî, Esma-i Hüsnanın cilvelerine bakmak için bir pencere açıyor.
Şöyle ki: Ey insan! Bu şems, azametiyle beraber size musahhardır, meskenlerinize nur veriyor, yemeklerinizi hararetiyle pişirtiyor. Sizin öyle Azîm, Rahîm bir Mâlik’iniz var ki, bu şems O’nun bir lâmbası olup, misafirhanesinde sâkin misafirlerini ziyalandırıyor.
Felsefenin hikmetince, şems büyük bir ateştir, yerinde dönüyor, Arz ile seyyarat ondan uçan parçalardır, cazibe ile şemse merbut kalarak medarlarında hareket ediyorlar.
***
İ’lem Eyyühe’l-Aziz!
İnsanın Cenâb-ı Hak’tan hiçbir hakkı talep etmeye hakkı yoktur. Bilâkis, daima O’na şükretmeye medyundur. Çünkü, mülk O’nundur, insan O’nun memlûküdür.
Mesnevî-i Nuriye, Onuncu Risale, s. 249
LÛGATÇE:
câmide: Cansız.
Hâlık: Yaratan.
i’lem eyyühe’l-aziz: Bil ki ey aziz.
kezalik: Bu da öyle, yine.
medyun: Borçlu.
memlûk: Malik olunan, köle, bende.
musahhar: Boyun eğmiş, itaat etmiş.
müstakil-i bizzat: Bağımsız, hiçbir şeyle bağı olmayıp kendine yeten.
mütegayyir: Değişen, başkalaşan.
sâkıt: Önemsiz, değeri düşmüş.
san’at-ı âliye: Yüksek san’at.
seyyarat: Seyyareler, gezegenler.
***
Risale-i Nur’dan Cezaevi Mektupları
Birbirinize tesellici ve şefkatli kardeş olmalısınız
Aziz, Sıddık Kardeşlerim!
Bu eski ve yeni iki medrese-i Yusufiyedeki şiddetli imtihanda sarsılmayan ve dersinden vazgeçmeyen ve yakıcı çorbadan ağızları yandığı halde talebeliğini bırakmayan ve bu kadar tehacüme karşı kuvve-i maneviyesi kırılmayan zatları ehl-i hakikat ve nesl-i âtî alkışlayacakları gibi, melâike ve ruhanîler dahi alkışlıyorlar, diye kanaatim var. Fakat içinizde hastalıklı ve nazik ve fakirler bulunmasıyla, maddî sıkıntı ziyadedir. Ve buna karşı da her biriniz her birisine birer tesellici ve ahlâkta ve sabırda birer numune-i imtisal ve tesanüd ve taltifte birer şefkatli kardeş ve ders müzakeresinde birer zeki muhatap ve mucib ve güzel seciyelerin in’ikâsında birer âyine olmanız o maddî sıkıntıları hiçe indirir, diye düşünüp, ruhumdan ziyade sevdiğim sizler hakkında teselli buluyorum.
Yüz yirmi yaşında bulunan Mevlânâ Halid’in (ks) cübbesini size bir gün göndereceğim. O zat onu bana giydirdiği gibi, ben de onun namına sizin her birinize teberrüken giydirmek için, hangi vakit isterseniz göndereceğim.
Yeni geldiğimiz zaman çiçek aşısı doktoru beni aşıladı. O kolum çıban oldu ve şişti; o şiş aşağıya iniyor, beni yatırmıyor, abdestte sıkıntı veriyor. Acaba benim vücudum aşıya gelmez veyahut başka bir mana var! Yirmi sene evvel beni Ankara’da aşıladılar, şimdiye kadar o aşı yeri ara sıra işliyor, rahatsızlık veriyor. Bu da öyle olmasın, diye hatırıma geldi. Sizde nasıl?
Said Nursî
Şuâlar, On Üçüncü Şuâ (Denizli Hapsi mektupları), mektup no: 18, s. 336
LÛGATÇE:
in’ikâs: Yansıma.
nesl-i âtî: Gelecek nesil.
tehacüm: Hücum etme.
tesanüd: Dayanışma.