‹kincisi
: Şu asırda maddî fikir galebe çalmış. esbab-ı
zahiriye, hakikî telâkki ediliyor. ‹nsanlar esbaba yapışı-
yor. eğer esbab-ı zahiriye bir âyine hükmünden çıkıp na-
zar-ı dikkati kendisine celp etse, tevhid-i hakikîye müna-
fi olur. ‹şte, şu gafil maddî asırdaki insanlar, mütedeyyin
de olsa, esbaba fazla sarılmalarına hikmet-i şer’iye mü-
saade etmiyor. ‹şte buna binaen, evliyanın ve eazım-ı ‹s-
lâmiyenin türbelerine birer mukaddes ziyaretgâh naza-
rıyla bakmak, o hikmet-i şer’iyeye şu zamanda pek mu-
vafık düşmediğinden, kader-i ‹lâhî onu tadil etmek istedi
ki, bunları musallat etti.
Üçüncüsü
: Şu asırda enaniyet o derece dizgini eline
almış ki, çok insanlar birer küçük Firavun ve birer küçük
nemrut hükmüne geçmişler. ‹şte ehl-i gaflet ve ehl-i da-
lâlet ve bu mağrur ehl-i enaniyet nazarında, kıyas-ı bin-
nefs olarak, eazım-ı ‹slâmiyenin namdarlarını, hâşâ ena-
niyetle ittiham ettiklerinden, hem o ehl-i gaflet ve dalâ-
let kendileri Allah’ı tanımadıkları için çok şeylere, çok
zatlara birer nevi rububiyet tahayyül ettikleri bir hengâm-
da ve sanemperestliğin başka bir nev’i olan heykelpe-
restlerin ve suretperestlerin gayet müthiş bir riyakârlık
manasında olan şan ve şeref peşinde koştukları bir za-
manda, eazım-ı ‹slâmiyenin türbelerine cahilâne ve müf-
ritâne bir surette avamların takdis derecesinde hürmetle-
ri, elbette hikmet-i şer’iye noktasında kader münasip
görmedi ki, bu muharripleri ehl-i sünnete taslit etti. on-
larla tadil edecek.
avam:
halk tabakası, sıradan in-
sanlar.
binaen:
-den dolayı, dayanarak.
celp:
çekme.
eazım-ı ‹slâmiye:
‹slâmın en bü-
yükleri, büyük şahsiyetler.
ehl-i dalâlet:
dalâlet ehli; yoldan
çıkanlar, azgın ve sapkın kimse-
ler.
ehl-i enaniyet:
bencil kişiler.
ehl-i gaflet ve dalâlet:
dünyaya
daldığından dolayı ahirete ve Al-
lah’ın emir ve yasaklarına duyar-
sız davrananlar ve ‹slâmiyetten
ayrılıp batıla sapanlar, inançsız
kimseler.
ehl-i gaflet:
dünyaya daldığından
dolayı ahirete ve Allah’ın emir ve
yasaklarına duyarsız davrananlar.
ehl-i Sünnet:
‹slâmı ilk günkü sa-
fiyetiyle kabul ederek dinde ol-
mayan şeyleri karıştırmayıp Hz.
Peygamberin sünnetinden ve yo-
lundan ayrılmayanlar.
elbette:
kesinlikle, mutlaka,.
enaniyet:
kendini beğenme,
benlik, gurur.
esbab-ı zahiriye:
görünürdeki
sebepler.
esbap:
sebepler, vasıtalar.
evliya:
velîler, Allah dostları.
gafil:
dikkatsiz, duyarsız.
galebe çalma:
galip gelme, yen-
me, üstün gelme.
gayet:
çok, son derece.
hakikî:
gerçek, doğru.
hâşâ:
asla, kesinlikle değil.
hengâm:
zaman, devir, an.
heykelperest:
heykellere düşkün
olan.
hikmet-i şer’iye:
şeriatın hikme-
ti, dinin prensibi ve düsturu.
hükmünden:
değerinden.
ittiham:
suçlama.
kader:
‹lâhî hüküm, Cenab-ı Hak-
kın ezelî ilmi ile, kâinatta olmuş
ve olacak bütün şeylerin varlık ve
yokluğunu, geçmiş ve geleceğini
bilmesi.
kader-i ‹lâhî:
‹lâhî kader, Allah’ın
kader kanunu.
kıyas-ı binnefs:
kendini, nefsini
kıyaslayarak.
mağrur:
gururlu, büyüklük tasla-
yan.
muharrip:
tahrip eden, yıkıp yok
eden.
mukaddes:
kutsal, her türlü
çirkinlik ve kusurdan uzak.
musallat etmek:
belâ etmek,
sataştırmak.
muvafık:
uygun, münasip.
müfritâne:
çok aşırıya kaça-
rak.
münafi:
zıt, ters, aykırı.
münasip:
uygun, yerinde.
mütedeyyin:
dindar, dine
bağlı.
namdar:
nam sahibi, şan ve
şöhret sahibi.
nazar:
bakış, fikir, düşünce.
nazar-ı dikkat:
dikkatli bakış.
nevi:
çeşit, tür.
riyakâr:
gösterişçi, iki yüzlü.
rububiyet:
rablık; Cenab-ı Al-
lah’ın her zaman, her yerde,
her mahlûka muhtaç olduğu
şeyleri vermesi, terbiye et-
mesi, yetiştirmesi ve uyum
içinde sevk ve idare etmesi.
sanemperest:
puta tapan.
suret:
şekil.
suretperest:
dış görünüşe
çok kıymet veren.
tadil etmek:
değiştirmek, dü-
zeltmek.
tahayyül etmek:
hayal et-
mek.
takdis:
kusur ve noksanlıklar-
dan tenzih etme.
taslit etmek:
belâ etmek, sa-
taştırmak.
telâkki:
kabul etme.
tevhid-i hakikî:
gerçek tev-
hit, araştırarak, delilleriyle Al-
lah’ın varlığını ve birliğini ka-
bul etme.
türbe:
mezar, kabir.
zat:
kişi, şahıs, fert.
ziyaretgâh:
ziyaret edilen
yer.
Y
irmi
S
ekizinci
m
ekTup
| 622 | Mektubat
