Hangi ismin en büyük olduğu bilinmiyor. Esmada bir ism-i â’zam bulunduğu gibi, her bir ismin de kendi aralarında azamî bir derecesi var ve o isim â’zam makamında olduğu için ism-i â’zamı kayıt altına almamak lâzımdır. 

“Hakikî ism-i â’zam gizlidir, havassa bildirilir. Fakat her ismin de â’zamî bir mertebesi var ki, o mertebe ism-i â’zam hükmüne geçiyor. Evliyaların ism-i â’zamı ayrı ayrı bulması bu sırdandır.”1 

Bunun hikmeti de şu olsa gerek, ”Meselâ: Leyle-i Kadri, umum Ramazanda; saat-i icabe-i duâyı, Cum’a gününde; makbul velisini; insanlar içinde; eceli, ömür içinde ve kıyametin vaktini, ömrü dünya içinde saklamış”2, bunların hikmeti gizli kaldığı gibi, ism-i â’zam da, esma-i hüsna içinde gizli kalmıştır.

Bediüzzaman Hazretleri şöyle diyor: “İsm-i â’zam herkes için bir olmaz; belki ayrı ayrı oluyor. Meselâ, İmam-ı Ali Radıyallahu Anh’ın hakkında Ferd, Hayy, Kayyum, Hakem, Adl, Kuddüs; altı isimdir. Ve İmam-ı Azam’ın İsm-i Azamı Hakem, Adl; iki isimdir. Ve Gavs-ı Azam’ın İsm-i Azamı yâ Hayy’dır. Ve İmam-ı Rabbani’nin ism-i Azamı Kayyum’dur ve hakeza pek çok zatlar daha başka isimleri, ism-i â’zam görmüşlerdir.” 3 

Bediüzzaman, ism-i a’zam Otuzuncu Lem’a’da önce İsm-i Kuddüs’ü başa alırken, daha kapsamlı olan İsm-i Kayyum’u da sona almıştır. Meselâ: Kuddüs, Adl, Hakem, Ferd, Hayy ve Kayyum gibi isimleri sıralamış, bunun hikmeti bilinmese de, sanki anlamayı kolaylaştırmak için bu sıralama yapılmış, diye akla geliyor.

Allah, bütün isim ve sıfatlarını sevdiği kulu Hazreti Muhammed’in (asm) aynasında göstermiştir. 

Efendimiz (asm) ism-i â’zam, Âyetü’l-Kürsi’de dâhil olduğunu ifade etmişler. Ayetü’l-Kürsi’nin ilk üç kelimesinde Allah, Hayy ve Kayyum isimleri vardır. Bu âyat-ı kerimeden de, Allah isminin ism-i â’zam olduğu istihrac edilebilir. 

Sekîne’nin aslı vahye dayanan yüksek sırlı, feyizli ve kuvvetli duâlardan birisidir. Seksen yılı aşkın hayatı boyunca karşılaştığı dehşetli fitnelerden harika bir surette korunmuş olan Bediüzzaman Hazretleri, bu duâyı kendisine daima vird etmiş. Sekine’nin başında on kere Allah lâfzı geçmesi ve ondan sonra Ferd, Hayy, Kayyum, Hakkem, Adl ve Kuddüs isimlerinin sıralaması, Allah isminin, ism-i â’zam olduğu kanaatini uyandırıyor.

Asrın müceddidi, Mehdi-i azam Hazreti Bediüzzaman, Duâ-i Tercüman-ı İsm-i â’zam ve Duâ-i İsm-i â’zam olan bu iki duâları namazlardan sonra okunması ve vird haline getirmesinin hikmeti de ayrı olsa gerek.

Hülâsa: İsm-i â’zam, esma-i hüsna içinde her ne kadar gizli kalmışsa da, her bir ismin makamı, ism-i â’zam hükmündedir. Her bir kutub, gavs, müceddid ve evliyaların ism-i azamı ayrı ayrıdır. Kim hangi isme iltica ederse, o isim onun için ism-i â’zam denilebilir. İşte ism-i â’zam hakkındaki ayrı ayrı görüşler bundan kaynaklanıyor.

Dipnotlar:

1- Barla Lâhikası, Mek.üçüncü kısmı s. 3302-2- 4. Söz, 3. Dal, 8. asıl, s. 342. 3- Lem’alar, Otuzuncu Lem’a Hatime, s. 931.