Yemek içmekte nefse hakim olamayanın, manevî alanlarda iradesinin dizginini akla ve kalbe vermesinin zor olduğu anlaşılıyordu. 

Midesine, ‘fazla yeme’ diyemeyen; gözüne, ‘harama bakma’ diyebilecek miydi? İrade zafiyetinin ilk görünür hale geldiği yer insanın yeme içmesi gibiydi.

Sekizinci Nükte’de, ‘Oruç vasıtasıyla bir nev’î perhize alışır, riyazete çalışır ve emir dinlemeyi öğrenir’ deniyordu. Bu bir irade eğitimiydi. Öyle ki insanlar sigara gibi, diyet gibi küçük yeme-içmek alışkanlıklarını değiştirmek veya terk etmek için Ramazan ayını atacağı adımı kolaylaştıran bir ibadet mevsimi olarak da görmekteydi. Ya da haramlara mesafe koymak için…

Dersin devamında, ‘Ve emir vasıtasıyla helâli terk ettiği cihetle, haramdan çekinmek için akıl ve şeraitten gelen emirleri dinlemeye kabiliyet peyda eder; hayat-ı maneviyeyi bozmamaya çalışır’ deniyor.

İnsanın oruçla, helâl olan yiyecekleri yiyememesi; aynı zamanda manevî olarak da haramdan çekinmek için dinin emirlerini yerine getirmeye ve manevî hayatı bozmamaya kabiliyeti gelişmiş olmaktadır.

Yine oruçla insan, kendisine verilen cihazatın süflî eğlencelere dönük olmadığını öğreniyor. Böylece insan bu otokontrolle, iradeyi ibadetullahta kullanmakla, derecesine göre, ayrı ayrı Nurlar’a, feyizlere, manevî sürurlara; kalp ve ruh, akıl, sır gibi letaifin o mübarek ayda oruç vasıtasıyla çok terakkiyat ve telezzüzlerine mazhar oluyor. Midenin ağlamasına bedel, onlar masumane gülüyorlar.

Onun için Ramazanda, oruçlu halleriyle lezzet alarak Kur’ân okuyanlar, dinleyenler ile; oruçtan şikâyetçi olanlar, midenin ağlamasına takılıp kalanlar, Kur’ân’la lezzetlenmeyenler, ibadetlerinin hakkını vermeyenler şeklinde iki insan tipi görünür hale geliyor.

Maddî-manevî kaybımız, emir tahtında yaşamayı öğrenemememizdir. Emir tahtında yaşamayı, kul olmayı öğrenmeliyiz. Ramazan bunun için güzel bir fırsattır. 

Mademki bu ayda şeytanlar bağlanıyor, o zaman nefsin istemediği adımları atmak noktasında iradeyi akıl ve kalbin eline teslim etmeliyiz.

Orucumuz, ibadetlerde kullanılan güçlü iradelere, duâlarımız da, Müslümanların başındaki belâların def’ine vesile olsun inşallah.