Kâinatta geçerli olan fıtrat kanunlarına paralel olarak insanlar da, sosyal hayatlarını usûllere bağlamışlardır. İnsanın fert veya cemiyet olarak yaşadığı her yerde, karşımıza usûl çıkar. Bediüzzaman Hazretleri, nâhak yere  maruz kaldığı 28 senelik zindan, menfa ve nezaret hayatında kendisini muhakeme edenlere; “insan eti yiyen yamyamların bile bir usûlü vardır” ifadesiyle buna da işaret ediyor.

“Usûlsüz vusul olmaz” tabirini daha çok ehl-i tasavvuftan işitmişizdir. Kapısından içeriye adım attığı dergâhta, maksada ulaşmak üzere yıllarca hizmet eden insanlar için “olmazsa olmaz“ bir düstur olan usûlü, dergâhın şeyhi belirler. Aşağı kademeden hilâfet makamına uzanan zorlu yolların pusulası olan usûlden bir parmak ayrılan mürid, genellikle kendisini tekkenin dışında bulur. Sabırla, bazen 40 sene beklenilen bu dergâhlardaki “bire bir terbiye“ sonucu diğer pirdaşlarıyla zaman içinde tek vücut olan müridin dergâhta en ziyade duyduğu kelime usûl olmalı.

Zaman cemaat zamanı, insan da “seriüsseyir“ olduğundan ve dünya hayatı geçmiş dönemlerdeki “bereketli zamana“ imkân vermediğinden, dergâhlar beklenen meyvelerini veremedikleri gibi, tekke ehli de fırtınalar karşısında genellikle pes ediyor.

Zamanımıza Kur’ân rasathanesinden bakan Bediüzzaman ise, usûlleri zamanın fıtratına uygun bir şekilde sistemleştirmiş. Eserlerinde bu usûlü herkesin – tek başına da olsa – tatbik edebileceği tarzda yazan Üstadımız, her Nur Talebesinin usûlün tamamını ihata edebileceği şekilde eserleriyle ders veriyor. Dünyanın Güney Afrika, Malezya, Kuzey Afrika ve Orta Asya gibi ücra bir köşesinde, cemaati ile fizikî irtibatı kuramamış; dil, kültür ve tarih farklılıklarına rağmen, Anadolu’daki Nur Talebeleri gibi usûlü kavramış ve oradaki  cemaati o usûle göre teşkil etmiş Nur Talebelerini gördükçe, Said Nursî’nin Kur’ân’dan çıkardığı usûlün ihtişamını daha iyi kavrıyoruz.

USÛL ÇERÇEVESİNDE HİZMET REHBERİ…

Risale-i Nur Talebelerinin en az 15 günde bir okumaları gereken Yirmi Birinci Lem’a’nın, bu hizmetin usûlünün önemli bir parçası olduğunu hepimiz biliyoruz. Bilhassa oradaki hakikatlerin “düsturlar“ tarzıyla verilmiş olması, bunların usûldeki önemli yerini de belirtiyor. Bediüzzaman Hazretleri birçok yerde; İhlâs, Desais-i Şeytaniye ve İktisad Risalelerini tekraren okumamızı tavsiye ediyor. Risale-i Nur hizmetinin direksiyonu mesabesinde olan Lâhika mektuplarındaki usûlleri de nazara aldığımızda, Nur Talebelerini belli bir çerçevede usûl noktasında da yetiştirdiğini görüyoruz. 

Üstadımızdan sonra, Risale-i Nur Talebelerinin meslek ve meşrebini usûllere uygun olarak sistemleştirip pratize eden Zübeyir Gündüzalp’ın, Nurlardan bilhassa usûlle ilgili bahisleri derleyip bir kitap olarak neşrettirmesi çok önemlidir. Matbaadan çıkan Hizmet Rehberi’ni öpüp başına koyduktan sonra; “Bu benim virdimdir“ diyen Zübeyir Ağabey, usûllerin devamlı nazarda tutulması gerektiğini de fiilen bize  gösteriyor.

Elhasıl: Usûl yalnızca idarede ortaya çıkmaz. İlimde, marifette, san’atta ve ibadette de usûl şarttır. Bilhassa biz Nur Talebeleri, başta Hizmet Rehberi olmak üzere, Nur hizmetinin usûlünü anlatan bahisleri, mektupları ve Lâhika mektuplarını sıkça okumak zorundayız.