İbrahim Salih Bey 1: “Aylık belli miktar gelirim ve vasat bir aracım var. Ev sahibi değiliz. Abimden 2500 Euro, eşimden de 6 altın bilezik işyeri açmak için borç almıştım. Eşimin borcunu Ekim sonu, abimin borcunu 2021 Şubat’ta ödemeyi taahhüt ettim. Sorum şu; 1) Benim borcumdan dolayı kurban kesmem vacip mi? 2) Eşime kurban düşer mi? Borçlu benim. Eşim ve ben ayrı mı değerlendirilmeli?”
Mağfiret Yüklü Bir İbadet
Kurban bayramında kurban kesmek gücü olanlar için Hanefî Mezhebine göre vacip, diğer mezheplere göre ise müekked sünnet hükmünde bir emirdir.
Kurban kesmenin farz bir emir olmayışı, Allah’ın şefkatinden ve merhametindendir. Vacip veya sünnet-i müekkede oluşu, muktedir olanları kurban kesmeye teşvik eder. Kurban kesen Allah’ın rızasına nail olur ve günahları bağışlanır.
Kıt imkânları ile kurban kesmek belki daha makbuldür. Cenab-ı Allah yerini sıhhatle, afiyetle, bereketle, sevapla, para ile inşallah doldurur.
Muktedir olanlar kurbanı Allah rızası için ibadet kastıyla keserler. “Kurbanlarınızın ne etleri, ne de kanları Allah’a ulaşacak değildir. Allah’a ulaşacak olan ancak sizin takvanızdır.” 2 âyeti buna delildir.
Kimler Muktedir?
Kurban ibadeti şeâirdendir, yani İslâmiyet’in bir beldede yaşandığının alâmetlerindendir. Diğer yandan, muktedir olanlar için kurban, Bedîüzzaman Hazretleri’nin “vaciptir, terk edilmez, muhkemâttır, hiçbir cihetle tebeddül etmez, değiştirilmez” 3 dediği sünnet-i müekkede sınıfına girer. Değiştirilmesi bid’attır. Muktedir olunduğu halde amel edilmediğinde, sevaptan ve feyzden mahrumiyet vardır.
Bundandır ki Hanefî Mezhebi kurbana güç yetirme ölçüsünü yüksek tutuyor ve bu ölçüye ulaşan birisinin kurban kesmesini vacip görüyor. Hanefî Mezhebi’ne göre bir kimsenin kurbana muktedir olmasının en az ölçüsü, aslî ihtiyaçlarından ve borçlarından başka asgarî “nisap miktarı” mala (seksen beş gram altına yahut buna denk mala veya paraya) sahip olmasıdır.
Diğer mezhepler ise kurbana güç yetirme şartlarını biraz daha aşağıya çekmişler ve tabir caizse tabana yaymışlar; hükmen de, bu şartlara ulaşan birisi için sünnet-i müekkede olarak görmüşlerdir. Meselâ Malikî Mezhebi, bayram süresince kurban parasını temin eden bir kişiyi, sene içinde bu paraya muhtaç olmayacak durumda olursa kurban kesmeye muktedir saymış; muhtaç olacaksa muktedir saymamıştır. Şafiî Mezhebi ise sene içinde durumu ne olursa olsun, bayram süresince zarurî ihtiyaçlarından başka “kurban parasını temin edebilen kişiyi” kurbana muktedir görmüştür. Hanbelî Mezhebi de, ödeme imkânına sahip herkesi, borçlanarak da olsa kurban alabiliyorsa, kurbana muktedir saymıştır. 4
Sorularınıza Gelince
Yani anlaşılan o ki, eğer borçlu bir kişinin borçlarının karşılığı var ve periyodik aralıklarla ödeme imkânına sahip ise ve bayram süresince kurban parasını da temin etmişse, nisap miktarı mala sahip olmasa bile, bu kişi Şafiî ve Malikîlere göre kurban kesmeye muktedir demektir. Eğer bu kişinin borçlanarak kurban alabilme imkânı varsa, bu durumda da Hanbelîlere göre kurban kesmeye muktedir demektir.
Fakat unutmayalım: Kurban için faizli krediye girmek caiz değildir.
Eğer bir kişi mezheplerin “dördünün de” şartlarını taşımıyorsa, kurban yükümlüsü olmaz.
Sorularınıza sıra ile bakalım:
1) Borçlarınızı düşün! Eğer kurbanlık almaya muktedir olmazsanız size vacip olmaz.
2) Eşiniz ayrı bir mükelleftir. Eğer 6 bilezik ve elindeki diğer mücevherat 85 gram altından fazla ise –ki öyle gözüküyor- kurban kesmesi vaciptir. Bilezikleri borç vermiştir, ama neticede mal sahibi kendisidir. Çünkü batakta bir alacak değildir. Bu durumda aile olarak bir kurban yeterli olur. Allah kabul etsin.
Dipnotlar:
1- [email protected] 2- Hac Sûresi: 37. 3- Lem’alar, s. 58. 4- A. Cezirî, İslâm Fıkhı, C. 3, S. 1043.