Meşveretin İlk Örneği

Allah meşveret etmekten müstağnidir. Fakat insanı, meleklerle meşveret ettikten sonra yarattı. Allah’ın meşverete ihtiyacı elbette yoktu. Fakat Allah kâinata meyve olarak yaratacağı bu yeni cinsin hayatında, önemli bir karar merkezi olarak meşveretin hâkim olmasını irade buyurmuştu.

Bunun için de emretmek yerine, ilk örneği bizzat Kendi Zat-ı Uluhiyeti verdi.

Yani meşvereti emretmekten öte, bizzat Kendisi buna örneklik etti, öncülük etti, fiiliyle kılavuzluk etti.

Meleklerle Müşavere Âyeti

İlgili âyetler aynen şöyledir:

“Hani, Rabbin meleklere, “Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım” demişti.

Melekler: “Orada bozgunculuk yapacak, kan dökecek birini mi yaratacaksın? Oysa biz Sana hamdederek daima seni tesbih ve takdis ediyoruz” dediler.

Allah da: “Ben sizin bilmediğinizi bilirim” dedi.”

Allah, Âdem’e bütün esmayı öğretti. Sonra onları meleklere göstererek, “Eğer doğru söylüyorsanız, haydi Bana bunların isimlerini söyleyin” dedi. Melekler: “Seni bütün eksikliklerden tenzih ederiz. Senin bize öğrettiklerinden başka bizim hiçbir bilgimiz yoktur. Şüphesiz Sen Alim ve Hakim’sin.” dediler.1

Kur’ân’da Meşveret

Kur’ân iki âyetiyle meşvereti emrediyor. 

İşte âyetler:

“Ve emruhum şûrâ beynehum”  “Onların işleri şûrâ iledir.” 2

“Ve şâvirhum fi’l-emr” “İş konusunda onlarla müşavere et.” 3 Peygamber Efendimiz (asm) kendisine vahiy gelip durduğu halde, ashabıyla birçok kere meşveret etti.

Ve meşveret sonucunda -yeri geldiğinde- karşı görüşü uygun buldu. Meselâ Bedir Savaşı’nda ordunun karargâhını meşveret sonucunda belirledi. Uhud Savaşı’na katılmaya meşveret sonucunda karar verdi. Hendek Savaşı’nın şeklini meşveret sonucuna göre tesbit etti.

Meşveretle Ne LÂzımsa Yaparsınız

Bediüzzaman geriye bir halife bırakmadı, bir vekil bırakmadı, bir mutlak vekil de bırakmadı. Bediüzzaman iman ve Kur’ân hizmetini meşveret temelinde yürütülecek biçimde tesis etti.

Meselâ Bediüzzaman, talebelerinin hizmette münakaşasız meşveret etmelerini emrediyor ve “Kararınızı kabul ederim” diyor.4 Meşveretin şahs-ı maneviyi temsil ettiğini5 ifade ederek, “Medar-ı niza bir mesele varsa meşveret ediniz”6 buyuruyor. “Siz, meşveretle ne lâzımsa yaparsınız. Fakat ihtiyatla, telâşsız, velveleye vermemek lâzım!” 7 diye emrediyor.

Nakş-ı i’câzı göstermek tarzında bir Kur’ân yazmaya meşveretle karar veriyor.8

Örnekleri arttırmak mümkündür.

İsabet Ederse Üç Sevap

İman ve Kur’ân hizmetinde meşveret, şahs-ı manevinin içtihadı hükmündedir. Çünkü Risale-i Nur mesleğinde meşveret heyeti; bir menfaat gözetmeden, bir garaz taşımadan, bir ön yargı beslemeden, bir şartlanma içine girmeden, hakikatin maslahatını devrin ilcaatının önüne koyarak, hakkın hatırını şahsın hatırından âli tutarak, Nur’un hizmeti ve maslahatı için, Risale-i Nur’un verdiği ilim ve dirayetle istişare eder.

İstişare ile alınan karar devrin ilcaatına aykırı olduğunda kararı bırakıp devrin ilcaatının peşine takılmak sadâkatla bağdaşmaz. Sadakatini sarsanlar ‘Isparta Kahramanları’na arkadaş olamaz.

Malûm, içtihatta isabet eden iki sevap alır; isabet etmeyen içtihat etmesinin karşılığı olarak bir sevap alır. Meşveret eden ise isabet etmese bile, hem içtihat sevabı, hem meşveret sevabı olmak üzere iki sevap alır. İsabet etmesi durumunda ise üç sevap alır.

Münferit hareketlerimizde, yani meşveretsiz işlerimizde yanılma riski çok yüksektir. Buna bağlı olarak mesuliyet de çok yüksektir. Fakat meşverette yanılma riski çok düşüktür. Mesuliyet ise hiç yoktur!

Risale-i Nur Talebesi için Risale-i Nur hizmeti farz-ı ayn bir hizmettir. Çünkü cihaddır.

Dipnotlar:

1- Bakara Sûresi: 30, 31.

2- Şûrâ Sûresi: 38.

3- Al-i İmran Sûresi: 155.

4- Şuâlar, s. 289, 423.

5- Kastamonu Lâhikası, s. 95.

6- Kastamonu Lâhikası, s. 181.

7- Emirdağ Lâhikası, s. 125.

8- Mektubat, s. 394; Barla Lâhikası, s. 166.