Cahiliye döneminde Araplar arasında “zıhar” adeti vardır. Hanımına “Sen benim anamın sırtı gibisin” diyen bir kimse karısını boşamış sayılırdı.  

Sahabelerden Evs bin Samit ve hanımı Havle arasında da böyle bir hadise geçmiş, hanımı da Peygamber Efendimize (asm) gelerek durumu şöyle anlatmıştı: 

“Ya Resulullah! Evs benim malımı, mülkümü, gençliğimi tüketti. Çocuklar dünyaya getirdim. Şimdi yaşlandım. O da zıhar yaparak beni boşadı, ortada bıraktı. Ya Rabbi, halimi Sana arz ediyorum.” 

Bu hususta bir vahiy inmediği için Peygamberimiz (asm) kesin bir şey söylemeyince Havle defalarca Peygamber Efendimize (asm) gelerek lehinde bir hüküm vermesini istedi ve Allah’a yalvardı. 

Onun bu şikâyetini Rabbimiz dinledi ve bir âyetle hükmünü açıkladı. Âyet indiğinde sevinçle Hz. Havle’yi çağıran Peygamberimiz (asm) “Seni müjdelerim Havle! Allah şikâyetini duydu“ diyerek âyeti tebliğ eder: “Kocası hakkında defalarca sana müracaat eden ve Allah’a şikâyette bulunan kadının sözünü Allah işitti. Zaten Allah sizin konuşmalarınızı işitiyordu. Muhakkak ki Allah her şeyi hakkıyla işitir, her şeyi hakkıyla görür.”

Sûrenin devamında zıhar yapmakla bir kimsenin hanımını boşamış olmayacağı bildirilir ve zıharın kefareti açıklanır. 

Mücadele Sûresi adını Hz. Havle’nin (ra) evliliğini kurtarmak için yaptığı bu çırpınışlardan alır. 

Rabbimiz bu sûrede aslında Hz. Havle’nin (ra) şahsında kendini önemsiz, terk edilmiş zanneden bütün mü’min kadınlara “Üzülmeyin! Sesinizi Rabbiniz duyuyor, halinizi görüyor, hukukunuzu koruyor” şeklindeki seslenmesidir.

HZ. ÖMER (RA) VE HZ. HAVLE

Rivayete göre Hz. Ömer (ra), bir toplantıya giderken yaşlı bir kadının isteği üzerine durur, onu dinler. Yanındaki sahabi “Ey mü’minlerin emiri! Sırf bu yaşlı kadının hatırı için Kureyş’in bunca ileri gelenlerini beklettiniz,” deyince Hz. Ömer (ra) şöyle der: 

“Biliyor musun bu kadın kimdir? Şikâyeti yedi semada işitilen Havle binti Sa’lebe’dir. Allah’a yemin ederim ki, şayet o beni bütün gece boyunca bekletecek olsaydı, namaz vakitleri müstesna, onun önünde beklerdim.”

Bediüzzaman Hazretleri, Mücadele Sûresi’nin söz konusu âyetini 25. Söz’de şöyle açıklar:

“İşte, Kur’ân der: Cenâb-ı Hak Semî-i Mutlaktır; her şeyi işitir. Hattâ, en cüz’î bir macera olan ve zevcinden (eşinden) teşekkî eden (şikâyet eden) bir zevcenin sana karşı mücadelesini Hak ismiyle işitir. Hem rahmetin en lâtif cilvesine mazhar ve şefkatin en fedakâr bir hakikatine maden (kaynak) olan bir kadının haklı olarak zevcinden dâvâsını ve Cenâb-ı Hakk’a şekvâsını (şikâyetini), umur-u azîme suretinde (çok büyük işler şeklinde), Rahîm ismiyle, ehemmiyetle işitir ve Hak ismiyle, ciddiyetle bakar.

“İşte, bu cüz’î maksadı küllîleştirmek (genelleştirmek) için, mahlûkatın en cüz’î bir hadisesini işiten, gören, kâinatın daire-i imkânîsinden hariç bir Zât, elbette her şeyi işitir, her şeyi görür bir zat olmak lâzım gelir. Ve kâinata Rab olan, kâinat içinde mazlûm, küçük mahlûkların dertlerini görmek, feryatlarını işitmek gerektir. Dertlerini görmeyen, feryatlarını işitmeyen, Rab olamaz.”

HÜLÂSA

Kadınlara haksızlık, eziyet ve saygısızlık edenlerin âyetlerle uyarılması, İslâm’ın kadına verdiği değerin delillerinden biridir.