Toplum olarak soru soran, sorgulayan, cevap arayanları pek sevmiyoruz galiba?

Oysa farklılıklardan, farklı bakış açılarından korkmak yerine aynı, tek tip, taklitçi, bakış açılarından korkmak gerekir.

Tek tip düşünme tarzı veya aklı başkalarının cebine koyarak düşünme (me) tarzı, bakışsız ve açısız düşünme tarzı, istibdadın yadigârı olduğu için, hainleri ve fitnecileri, yalancıları, bağnazları, taklitçileri doğuran bir zemin değil midir?

Zaten böyle yapılar inandığı dâvâsına, mesleğine, meşrebine, felsefesine, fikrine zarar gelir endişesi ile tedbir adı altında sıkı bir baskı uygular. Oysa mesleğe, meşrebe, inandığı dâvâya veya fikre zarar verenler, konuşanlar, düşüncelerini serbestçe ifade edenler değil, hep susanlar, susturulanlar ve konuşmayanlar olmuştur.

Düşüncesinin doğruluğuna inanan ve haklı bir özgüveni olan insanlar, aykırı düşünceleri korkulacak bir şeyler değil, zenginlik olarak görürler. Bu, kişinin savunduğu dâvâya değerlere ve hakikatlere olan güveninden kaynaklanır.

Kendi dâvâsında tereddüdü, şüphesi olan, hakikatleri içselleştirmemiş olan, bilgi eksiği olan, ameli boyutu zayıf olan insanlar tahammülsüzdür, öfkelidir ve şiddet yanlısıdır.

Şahsî fikirlerin, siyasetin, felsefenin tartışılmaya kapalı yasak alanları olamaz. Tabiî ki tartışmanın, sorgulamanın, soru sormanın etik değerleri göz ardı edilmeden olması şarttır.

Burada bahsedilen topluluklar elbette sadece dinî cemaatler değildir. Etnik, siyasî, felsefî düşüncelerin oluşturduğu topluluklar da vardır. Yani ister seküler olsun, ister dinî olsun sorgulama, soru sorma yeteneğini kaybetmiş veya öyle bir zemini yok edilmiş her topluluk içinde, entelektüel insan, samimî dindar, medeni yapı, demokratik düşünce oluşmayacak ve yetişmeyecektir.

Bugün gerek siyasî, gerek etnik, gerek felsefî veya dinî cemaatler genellikle bir lider etrafında cem olurlar. Bu durumun daha baştan kendisi sorgulamayı ve sorular sormayı, düşünce üretmeyi kısacası demokratikleşmeyi engelleyici bir durumdur. Zira lidere biat kültürü, onu sorgusuz sualsiz kabul etme dürtüsü, farklılıkların, gelişmenin, yeniliklerin en büyük engeli gibi durmaktadır. Çünkü geliştirici ve teyakkuzu arttırıcı, yeniliklerin önünü açıcı olan müsbet muhalefet yoktur veya yok edilmiştir.

Sadece övgünün, alkışın olduğu yerlerde bağnazlık ve taassup kaçınılmazdır.

Asr-ı Saadet çok güzel bir örnektir. Gerek Peygamber Efendimizin (asm) sahabeleri ile istişaresi, gerek halifelerin birbirlerine olan hak ve hakikati, düşünceyi, fikriyatı söyleme biçimleri, istişare kültürünün ne kadar da doğru işlediğinin bir göstergesidir.

Bu minvalden bakıldığında Bediüzzaman’ın düşünce tarzı veya teşekkül ettirilmesini istediği cemaat fikri çok orijinal ve demokratiktir. Ondan doğru ders alanların teşekkül ettirdiği topluluğun özelliği, lider odaklı değil, kitap odaklı bir camia ve aralarındaki işleri de istişare ile yürüten bir sisteme sahip olmasıdır.

Bugün bu derse ne kadar çok kimsenin ihtiyacı vardır.

Siyasî daireden tutun, seküler veya dini bütün camiaların; bu istişarî sistemin işlediği, fikirlerin serbestçe konuşulup tartışılarak bir noktaya ve hakikate gelindiği, farklılıklara zemin ihzar edildiği, soran, sorgulayan bir yapının hâkim olduğu Bediüzzaman modeline ihtiyaçları vardır.