"Ümitvar olunuz, şu istikbal inkılâbı içinde en yüksek gür sada İslâm'ın sadası olacaktır."

Piyasalar

Müteşabih sıfatları anlamak (1)

Ali FERŞADOĞLU
16 Ağustos 2019, Cuma
Kâinat Sahibinin Zatî ve Subutî sıfatları yanında bir de müteşabih sıfatları vardır. Müteşabih sıfatların gerçek anlamlarını kavrayamayanlar sapıtır. Batıl mezheplerin çıkış kaynaklarından birisi budur.

“Teşbih”, zayıf bir şeyi kuvvetli bir şeye benzetmek; “temsil”, teşbihin bir yönden değil, çok yönlü yapılmasıdır. Belâgatın hayat düğümü, beyanın felsefesi, hariciyatın kanunlarını ve ölçülerini canlandıran teşbihtir. Kelâmda hakikat olmazsa da, en azından benzeme yönünden ve nizamından yardım almak ve onun danesi üzerinde sümbüllenmesi gerekir. 

Fakat her danenin mahsus bir sümbülü vardır. Bir buğday bir ağaç kadar sümbüllenmez. Beyanın felsefesi nazara alınmazsa, belâgat hurâfât (saçma-sapan yanlışlar) gibi, hayâlgûl/safdil, bön gibi, işitene hayretten başka bir fayda vermez. 1

Al-i İmrân Sûresi’nin 7. âyetine göre Kur’ân’ın da müteşabihatı vardır. Onun te’vilini Allah’tan başkası bilemez. 

İlimde derinlik sahibi olanlar ise, biz buna inandık, hepsi Rabbimizin katından indirilmiştir” derler ve Kur’ân’ı tefsir eden hadîslerin yardımıyla o müteşabih âyetleri te’vil ederler. 

Müteşabih âyetler olduğu gibi, müteşabih hadisler de vardır. Hadisleri aklına sığıştıramayan, inkâr etse, dehşetli bir kapı açar; yani küçücük aklına sığışmayan kat’î hadisleri dahi inkâra yol açar. Eğer zâhir-i hadisin mânâsını tutarak öyle kabul edip neşretse, ehl-i dalâletin itirâzâtına ve “Hurafedir” demelerine yol açar. 2

Haberî denen Cenab-ı Hakk’ın müteşabih sıfatlarını bize Kur’ân bildirir. 

Bazıları, “İstiva, Vech, Yed, Yemin, Kabz, Rahmet, Gazap, Suret”tir. Kur’ân’da bildirilen bu müteşabih sıfatları incelemeye çalışalım:

İstiva: İstiva; istilâ etmek, yükselmek, yüksek bir makamda bulunmaktır. Türkçe meallerde istiva, “hükümranlık, saltanatın azameti, büyüklüğü, ihatası” şeklinde yorumlanmıştır.

Birçok âyet metninde geçen istiva, “O Rahman ki, hükümranlığı Arşı kaplamıştır”3 mealindedir. Esasında istiva, Rububiyet-i mutlaka olarak, yani, atom altı parçalardan kâinatın tamamını terbiye etmesi, idare ve sevk etmesi demektir. 4

Celâlî sıfatlar kategorisinde bulunan istiva, Rabbimizin azamet, heybeti karşısında korku, saygı duymamızı ve emirlerine inkıyadı ifade eder.

Vech: Vechin kelime anlamı, yüz, çehre, zat ve vücuttur. Elbette bu sıfat da müteşabih, yani mecazidir. Çünkü, Cenab-ı Hak için, beşeriyet vechi gibi bir yönü olamaz. “Celâl ve ikram sahibi olan Rabbinin vechi bakidir” 5 âyetinde de belirtilen vech, O’nun zatını, hiçbir şeye muhtaç olmadığını, sonsuzluğunu, ifade eder. 6  

Yed: El demek “yed”, güç, kudret, iktidar, nimet ve şeref anlamlarında kullanılmıştır. Keza bu sıfat da bir çok âyette geçer. Birisi, “Göğü elimizle biz kurduk; şüphesiz Biz geniş kudret sahibiyiz” 7 şeklindedir. 

Yed sıfatının Cenab-ı Hak katındaki manasını bizim bilmemiz mümkün değildir. Zira, bu dest-i gaybi, gaybi bir eldir ve sonsuz gücünü zihnimize yerleştirmek için olmalıdır. 8

Yemin: Sağ el anlamında olan yemin de müteşabih sıfatlardandır. Kur’ân’da, “Gökler de O’nun yemini ile dürülmüştür” 9 şeklinde geçer.  

Dipnotlar: 

1. Muhakemat, s. 103. 2. Mektûbât, s. 335. 3. Kur’ân, Bakara, 29. 4. Sözler, 354. 5. Kur’ân, Rahman, 27; Bakara, 115, 272; Ra’d, 22; Rum, 38; İnsan 9; Leyl, 20. 6. Sözler, s. 618. 7. Kur’ân, Zariyat, 47. 8. İşaratü’l-İ’caz, s. 22. 9. Kur’ân, Zümer, 67; Hakka, 45.

Okunma Sayısı: 1580
YASAL UYARI: Sitemizde yayınlanan haber ve yazıların tüm hakları Yeni Asya Gazetesi'ne aittir. Hiçbir haber veya yazının tamamı, kaynak gösterilse dahi özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan haber veya yazının bir bölümü, alıntılanan haber veya yazıya aktif link verilerek kullanılabilir.

Yorumlar

(*)

(*)

(*)

Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve tamamı büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır. İstendiğinde yasal kurumlara verilebilmesi için IP adresiniz kaydedilmektedir.
    (*)

    Namaz Vakitleri

    • İmsak

    • Güneş

    • Öğle

    • İkindi

    • Akşam

    • Yatsı