“Osmanlı-Kürt Teavün ve Terakki Kulübü çevresinde bir Kürt ulusçuluk hareketi başlamıştı. Abdullah Cevdet de bu harekete daha Mısır’da iken Said-i Kürdi’nin meşrutiyet dolayısıyla verdiği hutbeleri İçtihat Matbaasının İstanbul’daki şubesinde bastırarak katılmıştı. Gerçi, Kürdi’nin İstanbul’daki Kürtlere verdiği öğütlerde, Türklerin aklı, onların da Türklerin kuvveti oldukları, bunun için birlik dışında başka yolların düşünülmemesi gerektiği şeklinde ifadeler göze çarpmaktadır. Ancak, onun Kürdistan ulema ve şeyhlerine verdiği öğütler ve Sabahaddin Bey’in adem-i merkeziyet düşüncesine yaptığı övgüler açığa vurulmayan etnik bir boyutu göstermektedir. Ayrıca, siyasal ve felsefi açıdan Abdullah Cevdet’in uyuşmasının imkânsız olduğu Said-i Kürdi gibi bir kişiye yardımcı olmasının tek nedeni de bu boyut olarak ortaya çıkmaktadır.’’ 1 

Önce Abdullah Cevdet’e bir paragraf açalım:

A.Cevdet fikrî hareket olarak hayatını iki dönemde ele alabileceğimiz bir şahsiyettir. Hayatının bir devresinde:

“Müslümanlık terakki demektir. İtthat demektir. Kuvvetlilik demektir. İslamiyet’te çok miktarda bulunan terakkiperver prensipleri arayıp bulmalıyız.’’ 2 derken; 

“Daha sonraları dini bir silah olarak kullanmaktan vazgeçecek, toplumsal gelişmenin önünde bir engel olarak gösterecek biyolojik materyalizmi onun yerine koyacaktır.’’3

Bizim A. Cevdet ve benzeri düşünürlerimizin, İslamî belleğini alt üst eden; fikrî İslamî düşüncelerini iğdiş eden, J. J. Russo’dur, Darwin dir, ırkçı Gustave le Bon’dur, materyalist Büchner ve İsnard’dır.

Said Nursî hakkında gayet olumlu düşüncelere sahip olan değerli yazarın; Bediüzzaman’ın etnik kökeninden dolayı yine de ikilemde kaldığını gösteren ifadeler kullanması dikkat çekicidir.

Siyasal ve felsefî açıdan Said Nursî ile fikirlerinin uyuşmasının mümkün olmadığını söylediği A. Cevdet’in, Said Nursî’ye yardımcı olduğu ifadesi tamamen mesnetsiz bir iddiadan ibarettir.

Bediüzzaman’ın hürriyet ve meşrutiyete dair yazılarını yayınlaması bu açıdan, A Cevdet’in,  Said Nursî’ ye yardımcı olduğu şeklinde algılanıyorsa o başka mesele. Artı ‘bu yazılarımı yayınla’ diye, Said Nursî mi Mısır’daki A. Cevdet’e vermiştir? Yoksa A. Cevdet; Said Nursî’nin meşrutiyetle ilgili düşüncelerini benimsediği için mi kendisi yayınlamıştır. Veya Said Nursî etnik köken olarak Kürt olduğu için mi A. Cevdet; Bediüzzaman’ın eserlerini ırkî bir yakınlıktan dolayı  mı yayınlamıştır? Hal böyle ise, ömrü boyunca kavmiyetçilikten ve unsuriyetçilikten uzak duran Bediüzzaman’ın bunda günahı nedir.

Sonra; Said Nursî gibi evrensel ölçekteki bir aydının, A. Cevdet’in yardımına ne ihtiyacı olabilir.

Said Nursî’nin makalelerini A. Cevdet’in yayınlamasını, etnik unsuriyetçiliğe bağlayan sayın yazarın; Bediüzaman’ın unsuriyet noktasındaki fikir ve düşüncelerini bilmemesi mümkün değildir.

Yazar, Bediüzzaman’la ilgili gayet olumlu fikirler söylemesine rağmen; O’nun bazı makalelerinden yola çıkarak, Said Nursî’de ‘açığa vurulmayan etnik bir boyut’ araması boş bir çabadır. Biz de, aynı makaleleri konu edinerek; Said Nursî’nin bu yazılarındaki fikir ve düşüncelerine bir göz atalım ve konuyu haftaya bağlayalım inşallah.

NOT: ‘’İlamalı Sabriyi tanıdınız mı?” makalesinde geçen “Hulusi, nurun ikinci kahramanı” ifadesi, “birinci kahramanı” şeklinde olacaktı. Bu sehivden dolayı okuyucularımızdan özür dileriz.

Dipnotlar:

1- Dr. M. Şükrü Hanioğlu, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal Neşriyet, Emek Matbaacılık, Sirkeci-İst. S, 315

2- Prof. Dr. Çetin Yetkin, Siyasal Düşünceler Tarihi, Cilt.II, Gürer Yay, Kurtiş Matbaacılık, Eylül-2009,s,830

3- age,s,831