Aslında halkın doğrudan seçtiği belediye başkanlarının yetkilerinin gasbına “tek adam sistemi”nde daha Aralık 2018’de iktidar partisinin Meclis’e dayattığı “torba yasa”ya “belediyelere gönderilecek ödenekleri belirlenmesi”nin  cumhurbaşkanına devri girişimiyle başlanmıştı.

Yerel yönetimler için ayrılan ödenekleri nüfus, yerleşim biriminin gelişmişlik endeksindeki yeri, belediyenin yüzölçümü, konut ve işyeri sayısı gibi kıstaslarla belediyelere gönderilmesine hükmeden “bütçe yasası”nın, ‘‘Belediyelerin ihtiyaç duyduğu yatırım nitelikli projelerin gerçekleştirilmesi amacıyla Strateji ve Bütçe Başkanlığı bütçesine konulan belediyelere yardım ödeneğini, belediyelerin talebi üzerine kullandırmaya cumhurbaşkanı yetkilidir” hükmünün konulmasıyla “belediyelere ödenek gönderme yetkisi” sınırsız olarak Saray’ın uhdesine verilmesi tasarısı garabeti sergilenmişti.  

Muhalefetin bütün itiraz ve tepkisine rağmen, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a çok önemli bir yetki daha verildi. Cumhurbaşkanı bütçenin vergi gelirlerinden, dilediği partinin belediyesine dilediği kadar para aktarmasına tek başına karar vermesi teşebbüsünde bulunulmuştu.

Metro ihâlelerinin Ulaştırma Bakanlığı’na devriyle sadece “iktidar cephesi” belediyelerine fazladan kaynak aktarabilme adâletsizliğinde açığa çıktığı gibi süregelen “partizanca” oldubittilere,  bu “yetki”yle kamu kaynaklarının pervâsızca suiistimaline “yasal kılıf” uydurulmaya yeltenilmişti. 

BAŞKANLARIN YETKİLERİNE TIRPAN!

Ardından, mahalli seçimlerden önce AKP’nin re’sen “istifa ettirilen” başta büyükşehir belediyeleri olmak üzere yine belediyeleri alacağı hesabıyla, “cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi”ne uydurulması gerekçesiyle hazırlanan “belediye başkanı ve yardımcılarının belediye yönetiminde etkin olacağı, belediye meclislerini tasdik durumuna düşüren “yerel yönetimde yeni sistem” hazırlığı yapıldı. 

Zira Türkiye’nin imza atıp taraf olduğu mahallî yönetimlere dair Avrupa özerklik şartı”na göre belediye meclislerinin güçlü olmasının yanısıra seçilen belediye başkanlarının da yetkilerini temsil edilen nüfus yararına kullanılmasının sağlanması gerekiyordu.  

Ancak özellikle 31 Mart’ta başta Ankara olmak üzere birçok önemli büyük illerin kaybedilmesi ve itirazla tekrarlanan 23 Haziran İstanbul seçimlerinin de “Millet İttifakı”nın kazanmasıyla hesaplar tersine döndü; siyasî iktidar hazırladığı yerel yönetimler yeni sistemi”nden vazgeçti. 

Dahası Türkiye nüfusunun yüzde 45’inin, ülkenin millî gelirinin yüzde 60’ının “Millet İttifakı” ve muhalefete mensup başkanların kazanması üzerine vazgeçilmekle kalınmadı; 23 Haziran İstanbul seçimlerinin de Ticaret Bakanlığı’nın kanuna aykırı olarak yayınladığı, belediye başkanlarının bazı yetkilerinin belediye meclisine devrini öngören “genelge”yle “Belediye veya bağlı kuruluşların sahip veya ortağı oldukları belediye şirketlerinin genel kurulunda belediye veya bağlı kuruluşu temsil edecek kişilerin belediye meclisi kararıyla belirlenmesi emrivakisi dayatıldı.

Böylece, on yedi yıldır AKP’li başkanların istimal ettiği yetkiler “bakanlık genelgesi”yle ellerinden alınarak seçilmiş belediye başkanlarının “çalıştırılmaması”na tevessül edildi.  

Özetle, millet iradesinin tecelli ettiği Meclis’in devre dışı bırakıldığı, demokrasilerin temel parametresini teşkil eden “kuvvetler ayrılığı” esasının berhava edildiği, denge ve denetim sisteminin olmadığı, yürütmenin yanı sıra yasama ve yargının cumhurbaşkanın uhdesine verilerek felç edildiği ucûbe yerel idâreler versiyonuna gidiliyor.

HÂLÂ MİLLETLE İNATLAŞILIYOR…

Aslında Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş’ın belediyenin yüzde 99.67 oranında hissedarı olduğu BELKO adlı şirkete yapılan atamayla ilgili itirazı kabul eden Ankara 10. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin “yasal bir düzenlemenin genelge ile ortadan kaldırılamayacağı, Ticaret Sicil Müdürlüğü’nün bakanlık genelgesinden önce kanun hükümleri ile bağlı olduğu” kararıyla bakanlık genelgesinin gerekçe gösterilerek yapılan atamayı yasaya aykırı bulması, yönetmelikle belediye başkanlarının yasal yetkilerinin alınmasıyla içine girilen yasadışı vahim yanlışlığı ortaya koyuyor. 

Bundandır ki hukukçular, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 37 maddesi, “Belediye başkanı, belediye idaresinin başı ve belediye tüzel kişiliğinin temsilcisidir’ hükmünün amir olduğunu, yıllardır, kanunun öngördüğü şekilde belediye şirketlerinin genel kurullarında, belediye tüzel kişiliğini belediye başkanları temsil etmiş ve oy kullandıklarını; belediye şirketlerindeki pay sahibinin, belediye tüzel kişiliği olduğunu, belediye tüzel kişiliğinin temsilcisinin de belediye başkanı olduğunu” belirtiyorlar. 

Bakanlık genelgesiyle belediye başkanlarının ellerinin - kollarının bağlamasının hiçbir hukukî ve kanunî dayanağının olmadığına dikkat çekiyorlar. Ne var ki “menfaat üzerine dönen siyaset”le sırf rant uğruna yine demokrasi ayıbı işlenerek milletin verdiği yetkiye el konularak hâlâ milletle inâdlaşılıyor. 

31 Mart ve 23 Haziran seçimlerinde milletin verdiği ders bir defa daha görmezden gelinerek…