Kültür; millîdir, tarihîdir, özgündür... Daha sayayım mı; bir bütündür, canlı bir varlıktır, özü değiştirilemez ve milletin ortak malıdır.

Kültür; kurallar bütünlüğünü ve devamlılığını sağlar. Öyle ya, bu birikim sayesinde olacak ki yeni kuşaklara aktarabiliyoruz. İnsanlar kurallar sayesinde çalışır ve kültür yapıtaşlarını oluşturur.

Kültür; belki bu yüzden bütünleştirici bir özelliğe sahip...  Uyum ve bütünleştirici özellik önemsenmeli. Kültürel bütünleşme aynı zamanda sosyo-kültürel ve ekonomik alanlarda oluşan anlaşmazlıkları da giderici bir özelliğe sahip.

Bize özgüdür kültür. Yani millete; her toplumun kendine göre bir kültür yapısı var... Vahşi toplumlardan tutun, en medeni ülkelerin kültür yapıları belli bir katman oluşturmuştur. Aslolan toplumlarda bu ögelerin yerli yerine oturması... Uyum ve denge diyoruz biz buna... 

Toplumda sarsıntı ve boşluklara sebep olan bir karmaşa varsa, çözer. Yani kişinin toplumla bütünleşmesine hizmet eder. Misal, bizim yemeklerimiz, giyim tarzımız, düğünlerimiz, bayramlarımız, inançlarımız, akrabalık ve aile ilişkilerimiz millî kültürümüzün birer simgesidir. Madem her ülkenin kendine has millî kültür nitelikleri var; o halde millî kültür özellikleri birbirine benzeyebildiği gibi tamamen farklı da olabilir.

Pek tabiî ki, farklı milletler birbirinin kültürünü etkileyebilir. Özellikle coğrafi yakınlık kültür etkileşimine zemin hazırlar. Türk ve İran kültürünün birbirine yakınlığına bir bakın... Hatta, zaman zaman müzik ve yemek kültürüne baktığımızda Yunan-Türk kültürü de birbirinden etkilenmiştir. Baklava patent savaşlarını hatırlayın...

Yunanlılar daha da ileri gitmiş ve benzeri birçok ürünümüze sahip çıkmış... Meselâ kahvemize... Gerçekte Türk kahvesidir ve bu konuda medyada Yunan kahvesi gibi bir algı oluşturulmaktadırlar. Bırakın onu, Hacivat ve Karagöz’ümüze de sahip çıkmışlar... Yetmemiş, Orta Asya’dan getirilen Türk izci köpeği Zağar’ımıza da el koymuşlar. Hele hele dantelimize ve dönerimizi sahiplenmelerine ne demeli? Çık işin içinden.

*

Ne diyorduk? Kültür kuşaktan kuşağa aktarılır. Sosyal bir mirastır çünkü. Eğitim-öğretim, gelenek, din, dil, sanat, edebiyat ve folklorik özelliklerimizle bir taşıyıcı vazifesi görür.

Evet kültür, yerel olduğu kadar evrensel bir niteliğe de sahiptir. Eleştirilebilir mi kültür? Bir milletin kültürünü doğru, ötekini yanlış saymak doğru olmadığı gibi her milletin kültürü kendine göre doğru ve yerindedir. 

Ancak değişime de açıktır. Toplumlar madem tarihi seyir içinde birbirinin kültüründen etkilenmişler... Ki, bu etkileşimi tetikleyen en temel özelliklerden bir kaçı, yakınlık, göç, savaş, ticaret gibi kanallar yoluyla gerçekleşmiş.

Bir de ekonomik ve siyasî alanda güçlü ülke yapıların kültürleri de toplumları etkilemiştir. 

Avrupa ve Amerikan kültürü gibi.

*

Hülâsa;

Bu kadar bilgi kırıntısından sonra, anlatmak istediğimiz şey şudur: Kültür, geçmişle günümüzü birleştiren bir değerdir. Hatta, toplumumuzun ahlâkî davranışlarını ve düşüncelerini yansıtan bir aynadır. Evet, millî ve yerel kültür oluşmalı. Ancak, bu devletin tahakkümüyle olmaz, olmamalı. Millî Şef’lik dönemini hatırlayın. Zorla bu millete yabancı kültür dayatması yaptılar, tutmadı. Sovyet ve Çin rejimlerine baktığınızda onların da başarılı olmadığı görüldü. Hatta bu dayatmalara kim hangi yazar karşı çıktıysa, bu gün onların isimleri anılıyor ve kitapları yok satıyor.

Devlet, kültür alanında teşvik etmeli, hakem olmalı. Devlet “aydın” insan yetiştirmeli. Her aydın bir kültür adamıdır. Aydını olmayanın kültürü de olmaz diyelim ve noktayı koyalım.