2018’in Kasım ayında İran’a yönelik ekonomik yaptırımları devreye sokan ABD, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu sekiz ülkeye altı aylığına muafiyet tanımıştı. Washington, Türkiye ile birlikte Çin, Japonya, Güney Kore, Tayvan Hindistan, Yunanistan ve İtalya’nın da yararlandığı muafiyetin 1 Mayıs’ta sona ereceğini açıkladı. Türkiye, yaptırım kararının ardından en uzun sınıra sahip olduğu doğu ve güneydoğu komşusu İran’dan petrol alımını hızla azalttı. 2017 yılında petrol ithalatının yüzde 44’ünü karşıladığı İran’dan ayda ortalama 1 milyon ton ham petrol tedarik eden Türkiye, 2018’in Aralık ayında bu miktarı 100 bin tona kadar düşürdükten sonra, 2019’un Ocak ayında nispi bir artışa giderek ithalatı 300 bin tona çıkardı. VOA Türkçe’nin haberine göre OECD İcra Komitesi Başkanlığı da yapmış olan Türkiye’nin eski Katar Büyükelçisi Mithat Rende, ABD’nin İran’a tek taraflı yaptırım kararını uluslar arası hukuk açısından sorunlu bulurken sekiz ülke için aldığı muafiyet kararından vazgeçmesinin de en çok Türkiye’yi zarara uğratacağını dile getiriyor.

İran petrolünün alınmaması halinde maliyetler artacak 

Rende, “ABD yalnız bizi değil Avrupa’daki Uzakdoğu’daki müttefiklerini epey zor duruma sokmuş oluyor. Ama Tüpraş rafinerileri İran kaynaklı ağır petrolü, petrol üretmeye göre ayarlanmış. Bu tür petrolü Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Libya’dan sağlamak mümkün değil. Onların petrol daha ince bir tür. İran petrolü alınmaması durumunda maliyetler artacak. Türkiye, gerçekten büyük zarara uğrar. ABD, İran’ın Ortadoğu’da başta Suriye olmak üzere Hamas, Hizbullah Husiler’le ilişkisini kesmek istediği anlaşılıyor. Ama meselâ Çin’in petrol ilişkisini keseceğini sanmıyorum. Hindistan da özel sektör alımını durdurdu, ama devlet şirketlerinin tamamıyla durduracaklarını sanmıyorum. Bu yaptırımlar ters tepebilir” dedi.

60-70 yıllık dünya düzeni yerle bir ediliyor

Mithat Rende, “Trump, bu ısrarından nasıl bir fayda umuyor? Brent tipi petrol 75 doları, Batı Teksas petrolü 66 doları gördü. Acaba, ABD Başkanı seçime giderken seçmene verdiği ‘Yeniden Büyük Amerika’ sözünü tutabilecek mi? Ayrıca siz ‘önce Amerika’ deyince, başkaları ‘önce Polonya’ya da ‘önce Fransa’ diyor. 60-70 yıllık dünya düzeni yerle bir ediliyor. Çin veya başka bir ülke, ‘farklı düzen arayışındayız’ dediğinde kızıyorlar, bu böyle olmaz. ABD, Dolar’ın uluslar arası değişim birimi olarak kalmasını, Dolar’ın dünyadaki hakimiyetini sürdürmesini istiyorsa izahı güç hareketlerden uzak durması lazım. Trump, Obama’nın imzaladığı anlaşmadan memnun değilse özendirici yolla müttefiklerinin de görüşünü alarak diyalog ve diplomasiyle değiştirmeli. Bu durum en çok İran’ın komşularını ve en fazla da Türkiye’yi olumsuz etkiliyor” dedi.