HABER: Süreyya Nur İşler - [email protected]

Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi, 1948’den bu yana devam eden işgale ve zorla yerinden edilmelere karşı Filistinli mültecilerin sesini duyurmak amacıyla Kadir Has Üniversitesi’nde “70 Yıllık Yurtsuzluk:  Filistinli Mülteciler ve Geri Dönüş Hakkı” adlı bir panel düzenledi. Panelde, Georgetown Üniversitesi’nden Francesca Albanese’in uluslararası hukuk çerçevesinde Filistinlilerin geri dönüş hakkını aktardı.  Foto muhabir Hosam Salem ise mülteci bir fotoğrafçı olarak Filistin hakkında konuştu. Panelin diğer konuşmacısı gazeteci Mete Çubukçu, Cebelliye’den Balata’ya, Şatilla’dan Yarmuk’a, Filistinli mültecilerin geri dönüşü mümkün mü sorusu üzerinden Filistinli mültecilerin durumunu değerlendirdi.

Mülteci bir fotografçının gözünden Filistin

Foto muhabiri Hosam Salem, sahadan fotoğraflarla ve son gelişmelerle neler olduğunu anlattı. Hosam, 1948’den itibaren gittikçe Filistin’in acılarının büyümekte olduğunu ifade etti. Savaş esnasında bazı saatlerde ateşkes sağlandığını ve bir gün bu esnada sahilde oynarken ölen 4 çocuğunu kaybeden bir babanın fotoğrafını göstererek ve anlattı. Hosam, yıkılan binalar arasında geçen gündelik hayattan şöyle bahsetti: “‘Street Workout’ denilen spor alanında gençleri çalıştıracak bir antrenör yok. Kendi kendilerine demirleri inşa edip veya ağaç dallarında kendileri antrenman yaparak bu dalda kendilerini güçlendirdiler.”

Geri dönüş hakkı İsrail üzerinde bir yükümlülüktür

Panelde ilk olarak Francesca Albanese, uluslararası hukukta Filistinlilerin geri dönüş hakkı üzerinde konuştu. Francesca, öncelikle İsrail politikalarından bahsetti ve Filistinlilerin yoksulluktan, ayrımcılıktan kaçarak nasıl mülteci haline geldiklerini nasıl ulussuzlaştırıldığını anlattı. 149 numaralı genel kurul kararına göre kaybedilen mülkler için bir tazminat verileceğini ve yurttaş olarak geri dönme haklarının olduğunu söyledi. Francesca, “Filistin meselesi mülteci sorunun en tartışmalı konulardan biri. BM genel kurulu geri dönme hakkını Filistinliler için yüzlerce kez teyit etti. Başka mülteci durumları bu modele göre çözümlendi. Ama Filistinliler için hala bu hak uygulanamıyor. İsrail buna güvenlik ve demografik sebeplerden ötürü karşı çıktığını söylüyor. Müzakere masalarına bile getirilmiyor. Bunun uygulanmasında bir takım hukuki, siyasi engeller var. Geri dönme hakkı bir zorunlu haktır” ifadelerini kullandı.

Betonlaşmış bir mesele

Gazeteci Mete Çubukçu, geri dönüşün yerel ve bölgesel dinamiklerini anlattı. Çubukçu, “Türkiye’nin gündemi ve dünyanın gündemi arasında maalesef hep mülteciler meselesi konuşuluyor. Ama Filistin meselesi sadece Türkiye’de değil hem dünyada hem Ortadoğu’da giderek daha geri plana düşüyor. Bu konu sadece İsrail–Filistin meselesi değil, aynı zaman da Filistin–Arap meselesidir. Yani Arap rejimleri bu meseleyi ‘nasıl kullandığı’ söz konusu. Özellikle Filistin topraklarındaki mülteci kampları Lübnan ya da Suriye, Cebeli, Balat bunlar bildiğimiz tarzda mülteci kampları değil. Yani bu mesele artık çadırdan bizzat beton evlere kadar uzanmış ve betonlaşmış mesele diyebiliriz” dedi.

“Barış mesajımızı vermeye devam edeceğiz”

Hosam, sözlerini şöyle tamamladı: “Bu insanlar yaşamak istiyor. Barış  mesajımızı vermeye devam edeceğiz. Filistin’de barış istediğimizi, Filistinli halkın gerçekten yaşamayı sevdiğini göstermek amacımız ulaştırmak istiyoruz. Artık her şeye alıştık. Ve mutlu yaşamaya çalışıyorlar.” 

Mülteci meselesi gündemin gerisinde

Çubukçu, mültecilerin nasıl geri dönüş gerçekleştireceklerini bir muamma olarak değerlendirdi ve mülteciler meselesinin hep en sona bırakıldığını söyleyerek, “Müzakerelerde genelde en zor konular sona bırakılır. Filistin – İsrail meselesinde gördüğümüz Kudüs ve mülteci meselesine gelene kadar anlaşmalar bozulur ve oraya hiçbir zaman girilmemiştir. Onun için mülteci meselesi Kudüs’ten de geride durur. Filistin meselesi halledilmedikçe Ortadoğu huzura kavuşamayacak” dedi.