Ülkü Ocakları eski Genel Başkanı, akademisyen, siyasetçi Sinan Ateş, 30 Aralık 2022’de Ankara’nın göbeğinde plânlı bir sûikast sonucu vurularak katledildi. Tetikçi ve onunla bağlantılı bazı şahıslar yakalanıp gözaltına alındı.
Siyasî veya ticarî cinayetlerde tetikçilerin hem yakalanması, hem de içerde-dışarda bertaraf edilmesi kolaydır. Onlar etkisiz hale getirildiğinde, iz sürerek cinayeti azmettirenleri bulmak bir hayli zorlaşıyor. Ama, asıl önemli olan bu tür cinayetleri kim veya kimleri azmettirdiğidir.
Bu vesile ile tarihten benzer mahiyette bazı misaller vererek, genel doğruları hatırlatmaya çalışalım.
*
Evet, dünyada olduğu gibi, Türkiye’deki fikrî ve siyasî cinayetlerin de tetikçileri biliniyor-bulunuyor da, tetikçileri kiralayan, yahut azmettirenler bir türlü bilinemiyor, bulunamıyor. İşte, size önem arz eden yakın tarihten birkaç misâl:
Tan gazetesinin sahibi Trabzon mebusu Ali Şükrü Bey 1923’ün 27 Mart’ında katledildi. Katilin, Çankaya muhafız komutanı Topal Osman olduğu anlaşıldı; ancak, onu azmettirenin kim olduğu bir türlü tesbit edilemedi gitti.
*
22 Kasım 1952’de, Vatan gazetesinin sahibi ve başyazarı Ahmet Emin Yalman, Başbakan Menderes’in Malatya seyahati esnasında silahla vuruldu.
Tetikçi kişi, âhir ömründe bir başka dâvâ sebebiyle hapse giren Hüseyin Üzmez idi. Ancak, cinayet tarihinde bir lise talebesi olan Üzmez’i bu cinayete kimin azmettirdiği bir türlü anlaşılamadı ve ortaya çıkarılamadı gitti.
*
1 Şubat 1979’da öldürülen Milliyet gazetesi başyazarı Abdi İpekçi’nin katili M. Ali Ağca idi. Fakat, bu cinayetin kimler tarafından ve ne maksatla planlandığı bir türlü açıklığa kavuşmadı.
*
Aynı durum, bundan 18 sene evvel (24 Ocak 1993) Ankara’da öldürülen Cumhuriyet gazetesi başyazarı Uğur Mumcu ile 19 Ocak 2007’de İstanbul’da katledilen Agos gazetesi başyazarı Hrant Dink cinayetleri için de söz konusu.
*
İşte, bunlar ve benzeri mahiyette işlenmiş daha birçok cinayet hadisesi var, yakın tarihimizde. Hemen hepsinin de ortak özelliği aynı: Tetikçiler belli, azmettiriciler meçhûl. Meçhûlde kalan kısmın neredeyse bütün kusur, ihmal, hata ve günahı, ister istemez devlete (yahut derin devlete) yükleniliyor.
Oysa, devlet bir bir şahs–ı mânevidir. Vatandaşlık bağıyla hepimiz ve herkes, bu devlete bağlıyız ve de içindeyiz. Asker, polis, imam, öğretmen, bürokrat, hepsi de devletin memuru olup ilgili kurumlara bağlıdır.
Cinayet ise, tetikçi vazifesini gören ayrı ayrı fertler, şahıslar tarafından işlenir. O şahıs da, başka şahıslar veya odaklar tarafından işletilir, yetiştirilir, azmettirilir ve nihayet birer cânî haline getirilerek onlara hedef seçilen kişiler ihale edilir.
Bu tür işlerin karanlıkta kalan tarafını ortaya çıkarmak, elbette ki devlet ve hükûmet birimlerinin ve bu birimlerin başındaki yetkililerin vazifesidir.
Bu mühim vazifenin şu veya bu şekilde ihmâli, ya da cinayetin aydınlatılmasında gösterilen zaaf sebebiyle, devletin kendisi zan ve töhmet altında bırakılır.
Devletin zan ve töhmet altına sokulması ise, en çok tetikçilerin ve bilhassa azmettiricilerin işine yarar. Çünkü, onlar bu sûretle odak noktası olmaktan ve dikkatleri üzerlerine çekmekten büyük ölçüde kurtulmuş oluyor.
*
Hülasa, hürriyet ve demokrasi yolunda ilerlemeye ve sistemde şeffaf olmaya gayret eden Türkiye’nin önündeki en ciddî handikaplardan biri budur: Tetikçileri azmettirenler bir türlü bilinemiyor, bulunamıyor, tutup adâletin önüne çıkarılamıyor. Bu cinayetlerden birinin arka plânı tam olarak aydınlatılabilse, kuvvetle muhtemeldir ki, gerisi çorap söküğü gibi gelecektir.