Meşvereti inciterek, cemiyet ve cemaat içerisindeki tesirini engelleyip kıymetini kıranlar, tarizli şekilde iğnelenmiş vasıfları şunlardır:

“Cehalet ağanın, inat efendinin, garaz beyin, intikam paşanın, taklit hazretlerinin, mösyö gevezeliğin taht-ı riyasetlerinde insan milletinden menba-ı saadetimiz olan meşvereti inciten bir cemiyettir.” 1

Alaycı bir dille hicvedilen bu vasıflar, kimi zaman aile içerisinde iken bizde bir yönümüz olur; kimi zaman da bulunduğumuz grup, topluluk, cemaat ve memleket içerisinde birilerinin karakteristik işaretleri olmaktadır.

Bunlar hürriyetten rahatsız olup, meşveret, meşrûtiyet, demokrasi ve asayişten nemalanamayanlardır. Meşveret ve demokrasi muhalifi olan bozuk karakterleri besleyen cehalet, inat, düşmanlık, intikam, taklit ve cerbeze (demegoji, lâf cambazı) unsurlarının oluştuğu bataklık kesinlikle ıslah edilmelidir. 

Ağalığı ihya eden cehalettir. Dün, bunun adı ağalık iken bugün süslü isimlerle giydirilmiş elbisenin altında yatan tahakkümdür. Tahakküm bir istibdattır, hür iradeye haksız hükmetmektir, zorba virüsünün işgalidir. “Ben bilirim” ifadesi, ene hastalığına yakalanmanın en açık belirtisidir. Devamı “Benim dediğim şekilde olacak” ile tahakküme dönüşür, fikir ve irade hürriyetini ifsad ederek meşvereti akîm bırakır.

Zorba virüsünün klâsik temsilciliği olan ağalık; ferdî olduğu gibi, sınıf, topluluk, parti, cemaat gibi oluşumlarda dahi yapılmakta olup oligarşik vaziyet arz etmektedir. Menfaatli ve zevkli olduğu için yapanın işine geldiğinden sürdürülür.

Herkes, hakkını arayarak hududunu bilirse, hukuk karşısında şah ile geda, ağa ile köle farkının olmadığını anlasa ve hikmetle sebat ederse insan olur. Bu da marifet ile olur.

Sadâkat kaplı inat, en üst makamda tutularak efendi mertebesine oturtulması, insanı hakka götürmez, zulme sevk eder. Doğru mecrasında kullanılmayan inat, hataya düşürür.

Garaz, düşmanlık, ötekileştirerek gerilimden beslenen “bey”lerin, eline geçen ve hemen her fırsatı bu duygularının tatminine kullanılan bir üst duygudur.

İntikam hislerinin esiri olduklarını fark etmeyen dünün paşası bugünün elit kesiminin uşakları da mukallitlerdir. Taklit eden, nihayet aczdedir, kendinin yöneltilmesine dâvetiye çıkarır.

İşte bunların etrafında ağzı lâf yapan, geveze ve sözüm ona kendini aydın zanneden, iç ve dış işlerde donanımlı olduğunu düşünen, samimiyetsiz, menfaatperest dalkavuklardan teşekkül edenlerin başkanı olan yöneticiler, saadetimizin kaynağı olan meşvereti, meclisi ve müşavereyi incittiler, tesirini kırarak sıradanlaştırıp şeklen çalışsa bile esasen işlemez hâle getirdiler.

Söz konusu karaktersizlerin oluşturduğu cemiyet, demokrasi ile kaybedecekleri bir liralık zararı, cemaatin, milletin bin liralık menfaatine feda etmezler. Hatta kendi menfaatlerini onların zararında görürler. Kavramlara dengesiz ve muhakemesiz manalar vererek karmaşa çıkarıp, eskinin sağlam değerlerinin tesirini kırarlar. 

Şahsî düşmanlık ve intikam hisleriyle hareket ettikleri halde, cemaat ve millet namına fedakârlık iddiasında bulunduklarını iddia ederler. Otorite görünümlü istibdadı başka isimler altında devam ettirmek istediklerini cemaat ve millete hem kendi ve hem de sahiplerinin garazları olduğu için onların rahata kavuşmasını arzulamadıklarını zımnen söylerler.

İşte bu nev’i rahatsızlıkların çaresi meşveret ve şûrâdır.

Dipnotlar:

1- Bediüzzaman Said Nursî, Eski Said Dönemi Eserleri, s. 173 (2017), (Münâzarât)