Meclis tatile girmeden bir hafta önce toplanan AKP MKYK toplantısında “Sosyal medyadaki bilgi kirliliği ve linçlerin önlenmesi” için Genel Başkan Erdoğan’ın “çalışın” talimatı verdiği kulislere yansımıştı. Buna göre sosyal medyaya dönük bir çalışma yapılarak “RTÜK tarzı bir kontrol sistemi” kurulmasının düşünüldüğü ifade edilmişti.
Öyle anlaşılıyor ki Meclis açıldığında en önemli gündem maddelerinden birisi de sosyal medya üzerinde yapılacak değişiklikler olacak.
Çalışmalar ne safhada bilemiyoruz, ama son günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan’a çıktığı her canlı yayında bu konu soruluyor. Erdoğan geçtiğimiz günlerde Antalya ve Muğla’da çıkan yangınlar dolayısıyla bazı konuşma ve sosyal medyadaki paylaşımlara kızmış ve “yangın terörü” diyerek tepkisi göstermişti.
Sosyal medya üzerindeki çalışmalara dikkat çekmek için olsa gerek bu sefer de “sosyal medya terörü” diyerek literatüre bir terör çeşidi daha getirdi. “Gençlerimiz başta olmak üzere tüm vatandaşlarımızı muhalefetin başını çektiği sosyal medya terörüne, yalan rüzgârına karşı dikkatli olmaya dâvet ediyorum” diyerek de “terör” tanımına açıklık getirdi.
Erdoğan’ın sosyal medyaya bakışı malûm. “Tivitır mivitır hepsinin kökünü kazıyacağız.”, “Sosyal mecraların kaldırılmasını, kontrol edilmesini istiyoruz” beyanları birkaç yıl içinde söylendiğini hatırlatmak gerekir.
***
ÖNCE BİR KANUN GEÇTİ, AMA YETERLİ DEĞİLMİŞ
AKP tarafından sosyal medya ile alâkalı bir kanun daha önce tartışmalar arasında Meclis’ten geçmişti. Anlaşılan bu yasa istenileni tam karşılamamış olacak ki yeni bir çalışma yapılıyor. Erdoğan bunu, “Çıkan bu yasanın devamında özellikle yalan terörü hususunda bir adım daha atılması gerekiyor” şeklinde ifade ediyor.
Şimdi AB ülkeleri ve ABD gibi ülkelerde bu konudaki uygulamalar inceleniyor. Anayasa Komisyonu Başkanvekili Ali Özkaya, TBMM Araştırma Hizmetleri’ne sosyal medya ile ilgili dünyadaki örnekler hakkında bir araştırma yaptırdığı ve bir rapor hazırlandığı söyleniyor. Özkaya, “Gerçek hayatta suç olan her şey sosyal medyada da suç, ama yalanla ilgili suç düzenlenmediği için bir boşluk var. Sosyal medya inanılmaz derecede etkili bir alan. Düzgün yürür, iyi işlerse ve kişiler birbirine karşı iftira atmaz, hakaret etmezse, terör ve şiddetin baskısını sunmazsa doğru, ama aksi olursa buna bir müeyyide getirmek lâzım” diye bir açıklama yaptı. Ve “Bunu yapanın sonucuna katlanacağı, 1 yıldan 3 yıla veya 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası gibi cezalar getirilmeli. Yalanı, dezenformasyonu, iftirayı, şiddeti, kin ve nefreti, provokasyonu önleyen bir düzenleme yapacağız” diye görüşlerini ifade etti.
Yeni düzenlemeyle birlikte “Sosyal Medya Başkanlığı” isimli bir kurum da kurulacağı, bu kurumun Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ya da Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) bünyesinde olacağı, bu sayede sosyal medyada meydana gelen dezenformasyon kontrol altına alınabileceği düşünülüyormuş.
***
“SANSÜR VE YASAKLAMA MI GELİYOR?”
Bu aşamada ilk akla gelen endişe “sansür ve yasaklama mı geliyor?” sorusuyla dile getiriliyor.
TBMM Dijital Mecralar Komisyonu Başkanı, AKP Hatay Milletvekili Hüseyin Yayman, yapılacak sosyal medya düzenlemesinin, bir yasaklama, sansür, ceza düzenlemesi olmayacağını söylese de muhalefet geçmiş uygulamaları da hatırlatarak buna temkinli yaklaşıyor. “Çağdaş ülkelerde, Avrupa’da hangi uygulamalar varsa Türkiye’de de aynısını olmasını istiyoruz. Çağdaş normlara uygun düzenlemeyi iktidar muhalefet hep birlikte inşallah sağlayacağız” ifadesini kullanan Yayman’a muhalefet “Getirin görelim” diyor.
DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan’ın “Düzenleme gerekli, ama bir paylaşımın yalan olup olmadığına kim karar verecek?” sorusunun cevabı hazırlanacak tekliflerde yer alacak mı merak ediliyor. Babacan’ın, “Geçen yıl sosyal medya gerekçe gösterilerek 500’den fazla kişi gözaltına alındı. Paylaştığı haberden haksız tutuklanan yüzlerce insanın olduğu ülkede daha ne kadar ileri geçeceksiniz?” sorusu da orta yerde duruyor.
Yine, CHP Bilgi ve İletişim Teknolojileri’nden sorumlu Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Onursal Adıgüzel, yapılması düşünülen çalışmayla ilgili “İktidarın, dezenformasyon ile mücadeleden kastının sosyal medyadaki muhalif sesleri, medya platformlarını susturmak olduğu açıkça ortadadır. Özellikle bugün içinden geçtiğimiz bu zor günlerde, iktidarın âcizliğine, yandaş medyanın ağır sansürüne karşı vatandaşın tek haber alma kaynağı sosyal medya olmuştur” şeklinde ikazını dile getiriyor ve “Eğer amaç gerçekten sosyal medyadaki dezenformasyonla mücadele etmekse, iktidarın samimiyetle şu soruları yanıtlaması gerekmektedir: Sosyal medyada dezenformasyonu yayan kim? Sosyal medyada sözde şikâyet ettiğiniz kutuplaşmanın taşlarını döşeyen kim? Geleneksel medyayı tek sesliliğe mahkûm eden, vatandaşın geleneksel medya kanallarından haber alma hakkını elinden alan, vatandaşı sosyal medyadan haber almaya mecbur bırakan siz değil misiniz?” sorularının cevabını istiyor.
***
SANSÜR MÜ, DÜZENLEME Mİ?
Meclis açıldığında gündeme gelecek sosyal medya çalışması üzerinde muhalefet “sansür” iktidar ise “düzenleme” diyor. Yeni yasaklamalar, sansür, sosyal medya mecralarının kapatılması, hasılı sosyal medya ile ilgili iktidarın görüşleri ortada iken hele ki “sosyal medyaya olumlu bakmıyorum” denildiği bir ortam da muhalefetin temkinli yaklaşması gayet normal görülüyor.
Medenî dünyadaki örnekleri gibi mi, yasakçı ülkelerdeki düzenlemeler gibi mi bir yasal düzenleme ortaya çıkacak? Bekleyip görelim… Ümit ediyoruz ki, düşünce ve fikir hürriyetini engelleyecek yasal düzenleme getirilmez.