Müslüman toplumlarda konu siyaset ve devlet yönetimi olduğunda Bediüzzaman iki örnek verir. Birisi Mehdi-i Abbasi olarak bilinen Muhammed el Mehdi b. Abdullah Mansur; 775 ile 785 yılları arasında halifelik yapmış olup, meşhur Abbasi halifesi Harun Reşid’in babasıdır. Yumuşak huylu, merhametli ve cömert olmasıyla tanınmıştır. Bizanslılarla yapmış olduğu savaşlar, imar ve inşa faaliyetlerinde gösterdiği gayret, Hicaz yöresine verdiği hizmetlerle tebarüz etmiştir.

Diğer örnek ise sekizinci Emevi halifesi Ömer Bin Abdülaziz’dir. 717-720 yılları arasında 2,5 yıl hilafet vazifesini ifa eden Ömer bin Abdülaziz, Bediüzzaman için bir referans niteliğindedir. Bediüzzaman, siyaset ve siyasetçiyi değerlendirdiği mektuplarında özellikle din adına siyaset yapan, ya da siyasette dini referans olarak kullanan siyasetçilerin siyasetin tabiatı gereği tam dindar olamayacaklarını ve dini siyasete alet etmek zorunda kalacaklarını, “Siyasetçi, ekserce tam muttaki dindar olamaz. Tam ve hakikî dindar, müttaki olanlar siyasetçi olmazlar. Yani maksad-ı aslî siyasetini yapanlarda, din ikinci derecede kalır, tebaî hükmüne geçer.”1 ifadeleri ile ortaya koymuştur.

Çünkü muttaki olmak sadece inanç ve ubudiyet’ten ibaret değildir. Takva “menhiyattan ve günahlardan içtinâb etmek, def-i mefasid ve terk-i kebâir”2 sözlerinde de ifade edildiği gibi yalan söylememek, tutulamayacak sözleri vermemek, günahı işmam eden hallerden kaçınmak da demektir. Mevcut siyasette bunların bir karşılığının olmadığı yaşanılan bir gerçektir.

Siyasette dini motiflerin kullanılması ve bu değerler üzerinden siyaset yapılmasında oluşan yanlış bir algı da siyasetçinin dindarlık seviyesinin bir ölçü gibi kabul edilmesidir. Oysa asıl ölçü; maharet salahat dengesinin korunması, liyakat ve ehliyetin esas alınması ve bunun da toplumda makes bulmasıdır. Adalet ve hakkaniyet esasları üzerine oturmayan bir siyaset anlayışının dini söylemlerle desteklenmeye çalışılmasının dine vereceği zararı kestirmek çok zordur. Bu nedenle İslamiyete siyaset yolu ile hizmet etmek isteyenler için Bediüzzaman’ın çok önemli uyarıları vardır.

“Saltanat-ı dünyeviye aldatıcıdır. Âl-i Beyt ise, hakaik-i İslâmiyeyi ve ahkâm-ı Kur’âniyeyi muhafazaya memur idiler. Hilâfet ve saltanata geçen, ya nebî gibi mâsum olmalı, veyahut Hulefâ-i Râşidîn ve Ömer ibni Abdülâziz-i Emevî ve Mehdî-i Abbâsî gibi harikulâde bir zühd-ü kalbi olmalı ki, aldanmasın.”3 Bu uyarılara kulak tıkayanlar tüm İslam coğrafyasında siyasal İslam hareketleri derin acılara ve hayal kırıklıklarına neden olmuştur.

Bediüzzaman, yirminci yüzyılın başlarında Sultan Abdulhamit Han’a o dönemde yapılan israflara ve istibdata dikkat çekerek uyarılarda bulunmuştur. Bu uyarılarından biri de hilafete dair gördüğü rüyanın paylaşılmasıdır. Bu rüya ile ilgili olarak; “Âlem-i mânâda padişahı gördüm. Dedim: “Sen zekat-ül ömrü Ömer-i Sânî’nin (Ömer Bin Abdülaziz) mesleğinde sarfet! Tâ ki, meşrutiyet riyasetine lâzım ve bîâtın mânâsı olan teveccüh-ü umumiyeyi kazanasın.”4  diyerek iki önemli konuya dikkat çekmiştir.

1.Ömer-i Sani olarak da bilinen Ömer bin Abdülaziz’in hilafeti süresince uyguladığı “siyasetteki muktesit meslek” tanımında ifadesini bulan, ifrat ve tefritten uzak, istikameti tercih eden bir yönetim anlayışı.

2.Yine Ömer bin Abdülaziz’in gaye-i hayali olan, hürriyet ve adaletin tesisi için, babadan oğula geçen bir saltanat yerine hulefa-ı raşidin döneminde olduğu gibi biat yöntemi ile toplumun çoğunluğunun tercihini ortaya koyan şuraya dayalı bir hilafet modeli.

Dipnotlar:

1 Emirdağ Lahikası, 53

2 Kastamonu Lâhikası, 154

3 Mektubat, 100

4 Makalat, 62