Anlaşma, Yemen Hükümeti Başbakan Yardımcısı Ahmed Saeed Al-Khanbashiur ile Güney Geçiş Konseyi Temsilcisi Nasser Al-Habci (Southern Transitional Council-STC-) arasında akdedildi. Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE)’nin desteğinde imzalanan Anlaşma’nın, Donald Trump tarafından da desteklendiği belirtiliyor.

Anlaşma’nın hemen yürürlüğe girmesi için güven arttırıcı tedbirlerin alınması gerekiyor. Böylece Cumhurbaşkanı da Aden’e dönmesi ve hükümetin çalışmalarına yeniden başlaması ön görülüyor. Uzun süredir savaş ve krizlerin yaşandığı Yemen topraklarında barışın tesis edilmesi esas olması gerekir. Ancak Anlaşma metni incelendiğinde “Yemen’i ve halkını İran destekli Husi milislerinin süregelen saldırganlığından korumak” şeklindeki ifadeyle karşılaşılıyor. Dolayısıyla Yemen’de barışın öncelikli olmadığı muhtemeldir. Asıl amacın siyasî konularda ve güvenlik alanında geliş kaydedip, Anlaşma destekçisi ülkelerin Yemen topraklarının çoğunluğunda kontrolü ele geçirmek olduğu ihtimal dahilindedir.

Anlaşma’da bir başka konu Husiler hakkında. STC’nin meşrû hükümetin delegasyonuna “İran rejiminin desteklediği Husiler tarafından eylemlerine son verilmesi hakkında siyasî istişarelere dahil edilmesi” gerekiyor. Anlaşma’daki bu ifade ile Husiler vd. askerî grup veya siyasî unsurlara ittifak kurmalarının yolu açıldığı eleştirileri getiriliyor.

Riyad Anlaşması’nı, Husiler’in Eylül 2014 darbesinden önceki Barış ve Ortaklık Anlaşması’na benzetildiğini belirtenler var. Bir diğer önemli nokta ise, Husiler’in Ulusal Diyaloğ’un tavsiyelerini tanımamaları. Dahası Husiler’in ideolojik yönü ile tutarsızlığı da ileri sürülüyor. Husiler, siyasî projelerini yöneten Saada’da konuşlu dinî bir otoriteye sahipler. Ancak hükümete paralel bir otorite ile genel itibariyle kamusal alan üzerindeki etkilerini genişletmek amacındalar.

Husiler şu ana kadar Riyad Anlaşması’na resmî bir tepki göstermediler. Bununla birlikte Husi medyasının öncelikleri arasında BAE kuvvetlerinin Al-Bariqa ve Aden Havaalanı ve Lahaj’da Al-Anad Hava Üssü’ndeki Suudi birlikleri ile değiştirilmesi, birde Aden’deki petrol rafinerisi bulunuyor.

Husiler’in suskunluğu arkasında, Anlaşma’nın sızdırıldığı iddiası mevcuttur. 5 Kasım’da imzalanmadan önce sızdırıldığı muhtemel Riyad Anlaşması muhtevasını görüşmek üzere 26 Ekim 2019’da Muhammed Abdel Salam başkanlığındaki Husi Müzakere Heyeti’nin, Tahran’a gittiği gelen bilgiler arasında. Anlaşma ve sonrası hakkındaki stratejinin Husi lideri Abdel Malek Al-Husi tarafından resmî bir şekilde açıklanması beklentiler arasındadır.

Anlaşma’nın hazırlık sürecinde muhtelif Arap ve Afrika başşehirlerinde toplamda 11 tur görüşme gerçekleştirildi. Ancak STC’nin son iki tura katılmaması da zihinlerde Anlaşma ile ilgili tam mutabık olunmadığı fikrine zemin hazırlıyor. 

Yemen’de El-Kaide ve İslâm Devleti (İD-eski adı IŞİD) vb. grupların çatışmaları ve yaydıkları mezhepsel ideolojik sorunlar ise, ülkenin başka bir realitesi. Aynı zamanda bu sorununda akıbetinin ne olacağına dair belirlenmiş bir plan mevcut değil. Uluslar arası kamuoyuna yansıdığı kadarıyla da Anlaşma metninde El-Kaide ve İD hakkında teklif ve çözüm sunulmuyor.

Yemen’de daha geniş anlamda, ülkenin gelecekteki yönetim sistemine ilişkin büyük bir düzenlemeye olan ihtiyaç ve yeni devlet inşaa etme sorunu halen devam etmektedir. Bu sebeple Anlaşma, çatışmalara çözüm üretmekten uzaktır. Anlaşma’dan beklentileri yüksek tutmak doğru olmayacaktır.