O belâgat; sözün; diziliş, tertip ve vezin / ölçü bakımından gösterdiği şekil olan “nazm”ının; akıcı, düzgün ifade ve güzel anlatım demek olan “cezalet”inden kaynaklanıyor.
O belâgat; mükemmel ve tam bir nazmın güzelliğinden ortaya çıkıyor.
O belâgat; üslûp ve ifade tarzlarının benzersizlik, eşsiz güzellik ve orijinalliğinden ileri geliyor.
O belâgat; üslûplarının garip / şaşırtıcı, nadir ifade ve güzelliğinden neş’et ediyor.
O belâgat; beyan ve açıklamalarının kusurdan uzak, üstün oluş niteliğinden ötürü kendini gösteriyor.
O belâgat; üslûp üstünlüğünden, safvet / safilik ve halis / katkısız, mahza / sırf mana yüklü oluşundan pırıl pırıl parlıyor.
O belâgat; mana ve anlamlarının kuvvetli, hakkaniyetli; yani hak ve doğru oluş özelliğinden dolayı göz kamaştırıyor.
O belâgat; lâfzının; yani ifade ve kelimelerinin; dilin doğru, düzgün, açık ve akıcı şekilde kullanılması demek olan “fesahat”inden meydana geliyor.
O belâgat; sözün akıcı olma hali; yani, ifadesindeki âhenk / uyum; yani, açıklık, kolaylık ve akıcılık demek olan “selaset”inden doğuyor.
***
İşte, Kur’ân’ın belâgatı; harikulâde / olağanüstü söyleyiş güzelliğine imkân veren bir belâgattir.
Öyle bir belâgat ki, Benî Âdem / Ademoğulları’nın; en deha sahibi edip ve edebiyatçılarını, en harika ve seçkin hatip ve söylevcilerini, en mütebahhir / allâme / çok bilgin, ulema / âlim ve bilginlerini; sözle mücadele demek olan “muaraza”ya dâvet edip çağırarak; bin dört yüz senedir onlara meydan okuyor.
***
Kur’ân’ın i’cazı / mu’cize oluşu vardır ve mevcuttur.
Sonsuz bir hüsün / cemal ve güzelliğe malik ve sahip olan Kur’ân’ın; beyan ve açıklamasına nispet edilip kıyaslanabilecek hiçbir söz ve kelâm; şimdiye kadar kimseden sadır olmadığı gibi, varid de olmamıştır.
Evet, Kur’ân’ın belâgatindeki / makam ve mekâna uygun; kusursuz ifadesinden anlaşılıyor ki, i’caz / mu'cizelik; Kur’ân’da kesinlikle, iki kere iki dört edercesine mevcuttur.
Kaldı ki, Kur’ân’ın belâgatli ve beliğ oluşunda; Kur’ân’a mahsus i’caz ve mu'cizelik vasfı taşımasında; nice hikmet, sır, gaye ve faydalar vardır.
Kur’ân’ın; diziliş, tertip ve vezninde, yani “nazm”ında; insanı hayran bırakan bir akıcılık ve güzellik vardır.
Nasıl ki, saniyeler dakikayı, dakikalar saati meydana getiriyor; böylece, birbirini tekmil edip tamamlıyorlar ise; her sûre ve âyetinde sayısız hikmet ve namütenahi faydalar bulunduğu için “Hakîm” sıfat ve niteliğini taşıyan Kur’ân’ın; her bir cümle, kısım ve parçaları birbirini tasdik edip onaylamakta, yekdiğerini beyan edip açıklamakta; birbirlerini tamamlayarak bir elden çıkan bütünün parçaları olduklarını, dünya âleme göstermekte; nasıl bir “nazm”, yani diziliş, tertip ve vezin sahibi olduklarını ilân edip durmaktadırlar.
Evet, Kur’ân kelimelerindeki nizam ve düzen; cümlelerin birbirine karşı münasebet ve bağlantıları; ondaki intizam ve düzenliliği, çok güzel bir şekilde dikkatli nazarlara sunmaktadır.
Evet, Kur’ân’ın nazmındaki “cezalet”, yani güzellik ve akıcılık; Kur’ân’ın i’caz ve mu'cizeliğini gösteren nazmına / tertip ve dizilişine ait bir nakış teşkil eder.
Sanki, pek çok Kur’ân âyetlerinden her birinin; ekser âyetlerin herbirine bakar bir gözü, birbirine nazır / birbirine dönük bir yüzü vardır.
Çünkü onlara; onlarla olan münasebet / ilişki ve bağlantılarının mânevî hat ve çizgilerini uzatıyor.
Böylece, mu'cizelik nakşını dokuyor. Kur’ân’ın nazmındaki cezaleti, yani güzellik ve akıcılığı belirtmiş oluyor.
***
Bin dört yüz senedir Kur’ân; okuyor hâlâ, dünyaya meydan
Çıkamadı karşısına bir er; ne Dünya’dan, ne de Ay’dan.