Halk arasında “İnsanlarla uğraşmak zordur.” ifadesi klişe haline gelmiştir. Öte yandan bunun bir hakikat olduğu da şüphe götürmez. Zira her bir şahıs ayrı bir dünya manasına gelir. Her bir dünyayı keşfetmek ve ilgilenmek ise başlı başına beceri ve sabır ister.
Bu zor işin en katmerli zor olanlarından biri de ‘peygamberlik’tir. Dikkatimizi çeken bir husus var ki; peygamberlerin bu vazifenin başına geçmeden önce her birinin çobanlık mesleği ile talime tabi tutulmasıdır.
“Niçin çobanlık?” sualine verilen cevaplar ise şunlardır:
Malûmunuz ki hayvanları otlatma esnasında hem onları dağıtmamanız gerekir hem de zararlardan uzak tutmanız. Zararlardan kastımız ise hem kendilerine hem de başkasına zararının dokunmamasıdır. Ancak gün olur ki, başkalarına zararı dokunabilir ve sizi mesuliyet altında bırakabilir. Bazen de doğum, hastalık vs. durumlarla size çok fazla meşakkat verebilir. Bütün bunlar ise sabır ve şefkatle muamele etmeyi zarurî kılar. İnsanla her ciheti ile eş değer olmayan hayvanlarla yeri geldiğinde empati halinde olarak onların ihtiyaçlarının giderilmesi, bazen şefkatle sevilmesi, hatta yeri geldiğinde hayvanın ne yapacağını, nereye gidebileceğinin dahi kestirilmesi bu mesleğin diğer hususları arasındadır. Bununla birlikte yalnız kalarak dağlarda ve ovalarda tefekküre imkân olması, böylesi zamanlarda nefsi muhasebelerin yapılması da ayrıca bir imkândır.
İşte peygamberler de bu talimi almışlardır.
Ebû Hüreyre (ra) anlatıyor:
“Resûlullah (asm) Efendimiz buyurdular ki: ‘Allah hiçbir peygamber göndermedi ki, koyun çobanlığı yapmamış olsun.’ ‘Sen de mi, Ey Allah’ın Resûlü?’ diye sordular. ‘Evet, ben de bir miktar kırat mukabili Mekke ehline koyun güttüm.’ dedi.”1
Bu hadis-i şeriften de anlaşılacağı üzere peygamberler çobanlık mesleğini hep yapmışlardır. Bununla birlikte peygamberlerden sonra İslâm tarihindeki birçok mühim zatın da bu mesleği yaptığını görürüz.
Bunlardan bir Tabiînin büyüklerinden Veysel Karani Hazretleri’dir. Yemen’de iken deve güder, geçimini onunla sağlardı. Çobanlık yaparken kalbinin Resulullah (asm) aşkı ile yanması onun manidar bir sözle müjdelenmesine vesile oldu: Habib-i Zişan (asm) “Ümmetimden bir kimse vardır ki, Rebî’a ve Mudar kabilelerinin ‘koyunları’ kıllarının adedince kişiye kıyâmette şefaat edecektir.” buyurdu.
Yine Bediüzzaman Said Nursî Hazretleri’nin de 7-8 yaşlarında iken çobanlık yapması bir diğer örnektir. Hayvanlara babası gibi haram bir lokma yedirmemesi ve yaşının küçük olmasına rağmen onlara zararsız bakabilmesi Bediüzzaman Hazretleri’nin daha o yaşta ileride nasıl bir zat olacağının göstergesidir.
Örnekleri çoğaltmak mümkün sizleri daha fazla sıkmamak için şimdilik bununla iktifa edeceğiz. Mühim olan ise bu mesleğin nefislerin talimi noktasında önemli bir yere sahip olmasıdır.
Evet bu talim için günümüzde gerçek manada herkesin çoban olması mümkün değildir. Ancak Hadis-i şeriften de anlaşıldığı kadarıyla “Hepiniz çobansınız ve hepiniz elinizin altındakilerden sorumlusunuz. Yönetici bir çobandır. Erkek, aile halkının çobanıdır. Kadın, kocasının evi ve çocukları için çobandır. Hepiniz çobansınız ve hepiniz çobanlık yaptıklarınızdan sorumlusunuz.”
Ara ara halk arasında dillendirilen ‘Ben de bir çobanım.’ deyişlerini ise yukarıda ifade ettiğimiz hususlarla birlikte değerlendirmek lâzım. Unutulmamalıdır ki; ‘çobanım’ demek kolay ‘çoban’ olmak zordur. Meselâ Veysel Karani Hazretleri gibi aşk ile yanmak gerekir. Bediüzzaman gibi adalet ile hükmetmek gerekir. Hem zararında da zorunda da sabır ve şefkatle muamele etmek gerekir.
Dipnotlar:
1- Buhârî, İcâre 2; Muvatta, 18 (2, 971); İbnu Mâce, Ticârât 5, (2149).