Ömrü sürgünde, hapiste ve mecburî ikamette geçen Bediüzzaman, hayatını iman ve Kur’ân hakikatleriyle insanlığın kurtuluşuna adamış bir müceddid ve müfessirdir.
Kur’ân’ın asrımıza hitap eden tefsirleri Risale-i Nurlar’daki İslâm’ın cihanşümul hakirlerinden ve ter ü taze iman esaslarından inkârcı zındık taifesi çok rahatsız olmuşlar. Bediüzzaman’a haksız zulüm ve işkence yapmakta, zehirleyip yok etmekte, kitaplarını yasaklamakta çare aramışlar.
Üstad Eskişehir hapsinden 26.04.1936’da tahliye olduktan sonra serbest bırakılmadı. Jandarma nezaretinde Kastamonu’ya sürgüne götürülerek polis karakoluna teslim edildi. Üç ay kadar polis karakolunda kaldıktan sonra karakola nazır Horasan Mahallesi’nde ahşap bir eve yerleşir. Yaklaşık yedi sene aynı evde kalarak iman hakikatleriyle gönüllere hitap etmeye devam etmiştir.
Haksızlığı, zulmü ve mahrumiyeti şiar edinen zamanın idaresinin tarassud, tecavüz, tahribat ve şiddetli baskılarına rağmen Allah’ın inayetiyle Anadolu’da inkişaf eden Nur hizmetleri, arı gibi çalışan saff-ı evvel Nur Talebelerinin müjdeli haberleri Üstadı ziyadesiyle memnun ve mesrur ediyordu.
İslâm dinini ve Kur’ân ahkâmını hedef alan ahlâkta ve hayatta zulmetli bir anarşilik ve zulümlü bir dinsizlik fesada ve ifsada başladığı bir zamanda Risale-i Nurlar elle yazılıp gizlice, ihtiyatla muhtaçlara ulaştırılıyordu. Isparta ve havalisinde Nur Talebeleri, mübarekler heyeti, ümmî ihtiyarlar, masum çocuklar ve kadınlar gece gündüz Nurlar’ı mütemadiyen çoğaltıyorlardı. Hafız Ali’nin tahkikatına gelenlerin “Mağazalarda kâğıt kalmadı; Risale-i Nur şakirtleri kâğıdı bitirdiler.” demeleri bir itiraftı. Polis ve jandarma takibatı altında Risaleler, Kur’ân harfleriyle binlerce kalemle o dönemde, zor şartlar altında 600 bin nüsha çoğaltılıp en ücra yerlere ulaştırılmıştı.
O dönemde Risale-i Nur’un en mühim merkezi Isparta ve Kastamonu olduğunu beyan eden Üstad, gizli mektuplarıyla Isparta kahramanlarının destansı çalışma ve gayretlerini teşci, tebrik ve duâlarla şevklerini arttırıyor, hizmet düsturlarını ve muvaffakiyet sırlarını ders veriyordu.
Kastamonu Lâhikası’nda her mektubun ayrı hususiyeti, dersi, müjdesi, hakikati, zaman ve mekân, ihlas düsturları, muvaffakiyet, şartları, musîbetler ve hikmetleri, Risale-i Nur hakikatlerinin mahiyeti, asrın hastalıklarına çareler, imanı tehdit eden tehlikeler, Nur Talebelerinin imanla kabre girmeleri hususu, müsbet hareket ve asayişin manevî muhafaza vazifesi vb. birçok hakikatler o zamanın şartlarında Nur Talebelerine ders mahiyetinde mektuplarla ifade edilmiştir.
Üstad, Isparta Kahramanları’nın vasıflarını izah ettikten sonra, “Bu hakikate binaen, bu şehre bir kutub, bir gavs-ı âzam gelse, “Seni on günde velâyet derecesine çıkaracağım” dese, sen, Risale-i Nur’u bırakıp onun yanına gitsen, Isparta Kahramanları’na arkadaş olamazsın” demiştir.
“Risale-i Nur’un şakirtlerine inayet ve rahmet nezaret ve himayet ederler. Dünyanın meşakkatleri madem sevap verir, geçerler; o musîbetlere karşı sabır içinde şükürle, metanetle mukabele edilmek gerektir.” Üstad benzeri birçok hakikatleri ders vermiştir. Kastamonu Lâhikası, gurbet, hastalık, musîbetler, tevafuklar, inayetler, sohbete zaman mekân mâni olmayışı, hasret dolu ifadeler, hissiyatlar, talebelerin kalemlerle gönderdikleri hediyelerin Üstadı memnun etmesi sevinç gözyaşlarıyla sürur vermesi, duâlar etmesi. Mevlânâ Halid Hazretleri’nden gelen cübbenin silsile yoluyla Asiye Hanım (Mülazımoğlu) tarafından Üstada ulaştırılması, takva ve amel-i salih esasları, iştirak-ı amal-i uhreviye ve şahsı manevinin ehemmiyeti, zulmün baskısı altında, ağır ve zor şartlarda inkişaf eden Nur hizmeti ve telif edilen harika Risalelerle küfrün belinin kırılması ve mağlûp duruma düştüğünün izah ve ispat edilmesi…
Velhasıl zengin, bereketli, ibretli, hizmet hatıralarıyla ve ölçüleriyle bir bahr-i umman Kastamonu Lâhikası…