TASAVVUF müziğinin en önemli enstrümanlarından neyin yapımında kullanılan ve boğum aralığı nedeniyle yurt içi ve yurt dışındaki neyzenlerin tercih ettiği Hatay’ın Samandağ ilçesinde tabiî olarak yetişen kamışların, coğrafi işaretlemesinin alınması için çalışma başlatıldı.
Mustafa Kemal Üniversitesi (MKÜ) Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Arslan, dünyada en kaliteli ney kamışının Hatay’ın Samandağ ilçesinde yetiştiğini belirterek, boğum aralığı, uzunluğu, sesi ve yapısıyla diğer bölgelerdekinden ayrılan Hatay kamışından üretilen neylerin, neyzenler tarafından çok fazla tercih edildiğini söyledi. Bu kamışların işlenmemiş halinin 40 ile 50 dolardan ney ustalarına satıldığını vurgulayan Prof. Dr. Arslan, talebin fazla olması dolayısıyla bazı kişilerin olgunlaşmasını beklemeden kamışları kestiğini, bunun da ney kamışındaki kalitenin düşmesine sebep olduğunu ifade etti. Kasım, Aralık aylarında toplanması gereken kamışlar arasından ney yapımına en uygun olanların seçilmesi gerektiğinin altını çizen Arslan, ‘’Her kamıştan ney olmaz. Ney olabilmesi için boğum aralıklarının eşit uzunlukta ve bunların da 7-8 santimetre civarında olması gerekiyor. Bu nedenle toplayıcılar bu özelliklere çok dikkat etmeli. Bölgeden toplanan kamışların, ustaların ellerinde şekillenerek neye dönüşüyor ve 100 ile 300 dolar arasında satışı yapılabiliyor’’ diye konuştu.
Arslan, iklim özelliği ve toprak yapısıyla Hatay’da tabiî olarak yetişen kamışların, ney yapımı için aranan özellikte olduğunu bildirerek, Hatay’daki ney kamışının kalitesini bilen bazı çevrelerin ‘Samandağ kamışı’ adını kullanarak ney satışı yaptığını kaydetti. Bu sebeple bölgede yetişen ney kamışlarının coğrafî işaretlemesinin alınması için çalışma başlatıldığına dikkati çeken Arslan, ‘’Tescil sayesinde, çeşitli internet sitelerinde ‘Samandağ kamışı’ adı altında satılan neylerin, şehrimizdeki kamışlardan elde edilmediği ortaya çıkmış olacak. Ayrıca bu kamışları toplayan, satanlar daha bilinçli hale gelecek. Bu sayede kamışlarımız bir anlamda koruma altına alınmış olacak’’ dedi.
Ney Nasıl yapılıyor?
NEY ustası Alper Yıldırım ise iklim özelliği ve toprak yapısı dolayısıyla Hatay’ın Samandağ ilçesindeki arazilerde tabiî olarak yetişen, 7-8 santimetrelik boğum aralığıyla ney ustaları ve neyzenlerden büyük talep gören kamışların, uzun süren bir işlemin ardından enstrümana dönüştüğünü söyledi. Dinleyeni dinlendiren, huzur veren neyden doğru sesi çıkarmanın ve iyi bir ney yapmanın göründüğü kadar kolay olmadığını vurgulayan Yıldırım, ney yapım sürecini şöyle anlattı: ‘’Kasım ve Aralık aylarında köylüler tarafından toplanan kamışlar, uzunluğuna ve boğum aralığına göre seçiliyor. Kamışlar, daha sonra bunları işleyecek ustaların elinde bir yıllık bir bekleme sürecine alınıyor. Serin ve kuru bir yerde bekletilen, daha sonra da Nisan ve Mayıs aylarında güneşte kuruması sağlanan kamışlar, bekleme süresinin ardından ney yapımı için işlenmeye başlanıyor. Öncelikle, dış tarafındaki kabukların temizlenmesinin ardından ölçümü yapılan ve düzeltilen kamışların içi açılıyor. Parazvane ayarlarının yapılmasının ardından ağız ve alt kısımlarına başpare takılıyor. Bunlar neyi bir anlamda koruyan, çatlamasını önleyen en önemli unsurlar. Daha sonra perde yerlerinin belirlenmesiyle kamışlar yağlanarak kullanıma hazır hale geliyor.’’ Hatay / aa