Haham Efendi, İngiltere Londra’daki resmî makamlarla yaptığı görüşmelerden sonra geldiği Lozan’da Türk heyetinin kaldığı otele yerleşti. Akşam sabah İsmet Paşanın yanından ayrılmıyordu. Yemek zamanlarında merdivenlerde bitiyor, salona onun kolunda giriyordu. Herkese Türk heyetinin başkanı ile iyi dost olduğunu göstermek istiyordu. Resmen Türk tarafı ile İngilizler arasında kuryelik yapıyordu. Konu ise tekti: “Halifeliği Türkiye’den ve her yerden ebediyen kaldırmak.”
Lozan’da halifeliğin kaldırılması için İngiliz tekliflerini İsmet Paşaya ileten Naum, bu konuda ondan istediği cevabı alamadı. Çünkü İsmet Paşanın bu konuda tek başına karar verme yetkisi yoktu. Bunu öğrendikten sonra tek başına Türkiye’ye geldi. Bu arada M. Kemal Paşanın halifeliği koruyucu ve övücü sözleri devam ediyordu. Paşa, Lozan Konferansının dağıldığı 4 Şubat 1923 Cuma günü, Balıkesir Zağanos Paşa Camiinde ünlü hutbesini okumuş; halifeliğin Türk milleti için bir şeref olduğu ve halifelik için ellerinden ne gelirse yapacakları şeklinde bir konuşma yapmıştı.
Naum, İktisat Kongresi için İzmir’e gelen M. Kemal Paşa ile gizli bir  görüşme yaptı. Buradan sonra tekrar Londra’ya gitti. Daha sonra en az bir kere daha Ankara ile Londra arasında gidip geldiği bilinmektedir. Bunlar resmî ziyaretlerdir. Bir de gayri resmî ziyaretler vardır, ama bunların sayısı bilinmemektedir. 
Lozan görüşmelerinin yapıldığı sıralarda İngilizlerle Dünya Yahudi Cemaati, Filistin’de bir Yahudi devleti kurmanın hesaplarını yapıyordu. Bu devletin kurulabilmesi için Müslüman nüfusun Filistin topraklarından sürülmesi, gönderilmesi, itiraz edenlerin toplu katliamlarla yıldırılması gerekiyordu. Bu ise Ortadoğu’da çok büyük bir karmaşaya sebep olacaktı. Bu sebeple Müslümanların karşı koyma gücünün tümüyle ortadan kaldırılması gerekiyordu. Halifelik Müslümanların toparlanmasında bir manevî güç olabilirdi. Buna meydan vermemek için gerek Naum, gerekse İngilizler her türlü baskı ve tehdidi denemişlerdi.
Naum’un Lozan’da İsmet Paşaya (M. Kemal’i razı edip onun emrini ileterek) İngilizlerin teklifini (hilafetin kaldırılması) kabul ettirdiği de bazı ileri gelen ağızlardan duyulmuştur.

****

İşin hilafetle sınırlı olmadığının detayları Emirdağ Lâhikası’ndaki iktibastan okunabilir (s. 537 vd).

tweet: DİB Yrd. Yılmaz’ın Kocatepe duası: Üstadın eserlerinin okunup anlaşılmasını, yaşanmasını, yeni nesillere ulaştırılmasını nasip eyle yâ Rab.