Lemaat’ta geçen bu satırları açıklar mısınız: “Ey haif ve hem zaif! Havf ve zaafın beyhude, hem senin aleyhinde tesirat-ı haricî teşcî’ eder, celb eder. Ey vesveseli vehham! Muhakkak bir maslahat, mazarrat-ı mevhume için feda edilmez. Sana lâzım hareket; netice Allah’ındır. İşine karışılmaz. Allah çeker abdini meydan-ı imtihana, “Böyle yaparsan eğer, böyle yaparım Ben” der. Abd ise hiç yapamaz Allah’ını tecrübe. “Rabbim muvaffak etsin, ben de bunu işlerim” dese, tecavüz eder. İsa’ya demiş şeytan: “Madem her şeyi O yapar; kader birdir, değişmez. Dağdan kendini at. O da sana ne yapar?” İsa dedi: “Ey mel’un! Abd edemez Rabbini tecrübe ve imtihan.” Abd ise hiç yapamaz Allah’ını tecrübe. “Rabbim muvaffak etsin, ben de bunu işlerim” dese, tecavüz eder.”
Netice Allah’a Aittir
Lemaat’ın bu kısmı kulun Allah ile ilişkisinde kula düşen ahlâkı açıklıyor. Bu kısım Lem’alar’da, On Yedinci Lem’anın On Üçüncü Notasının Birinci Meselesinde de vardır. Bediüzzaman bu satırların bir kısmını orada açıklamıştır.
Meselenin özü: Kul Allah’ı tecrübe edemez. Allah kulu tecrübe eder.
Burada Bediüzzaman, “ey korkak ve zayıf” diye hitap ederek başlıyor. Ve devam ediyor. Boşuna korkma. Sen harici tesirlerle meşgulsün. Onlara göre iş yapıyorsun. Oysa sana hareket lazım. Netice Allah’a aittir. Sen görevini yap! Neticeyi Allah’a bırak! Allah’ın işine ve takdirine karışma! Allah kulunu imtihan eder, ama kul Allah’ını imtihan ve tecrübe edemez.
Kul kendi görevini yapmadan, “ben bunu işliyorum. Allah muvaffak etsin” dese haddini aşmış olur. Kul ne işlediğini bilmeli.
Allah Kulunu Tecrübe Eder
Bediüzzaman bir misal ile devam ediyor: Şeytan Hazret-i İsa’ya (as) itiraz edip demiş ki:
“Madem ecel ve her şey Allah’ın takdiri iledir. Sen kendini bu yüksek yerden at! Bak, nasıl öleceksin!”
Hazret-i İsa (as) demiş ki: “Cenâb-ı Hak abdini tecrübe eder ve der ki: ’Sen böyle yapsan sana böyle yaparım. Göreyim seni, yapabilir misin?’ diye tecrübe eder. Fakat abdin hakkı yok ve haddi değil ki, Cenâb-ı Hakkı tecrübe etsin ve desin: ’Ben böyle işlesem Sen böyle işler misin?’ diye tecrübevâri bir surette Cenâb-ı Hakkın rububiyetine karşı imtihan tarzı, sû-i edeptir, ubudiyete münâfidir."1
Kul, “ben bunu yapayım, bakalım, Allah ne yapacak dese haddini aşmış olur.” Kul doğru şeyler yaptığından emin olmalıdır.
Kul Allah’ın Vazifesini Düşünmemelidir
Bediüzzaman edebî sanatlarla zenginleştirerek anlattığı bu meseleyi, Lem’alar’da meseleye girişte açıklamıştır. Orada demiştir ki: “Tarik-i hakta çalışan ve mücahede edenler, yalnız kendi vazifelerini düşünmek lâzım gelirken, Cenâb-ı Hakka ait vazifeyi düşünüp, harekâtını ona bina ederek hataya düşerler.”
Tebliğ yapanlar, İslam’ı anlatmakla yükümlü olanlar, özellikle Nur Talebeleri Allah’ın dinini anlatırken insanların kendini dinlemesinden veya dinlememesinden etkilenmemesi ve tebliğ görevini yapması gerekir. Evet, insanların dinlememesi insanı üzer ve ümitsizliğe sevk eder. Dinlemesi de ümit verir.
Ama bu psikolojik duruma teslim olmakla insan dine hizmet edemez. İnsanın neticeyle değil, göreviyle meşgul olması gerekir. İnsanlara dinletmek ve insanları kalbini meylettirmek Allah’ın vazifesidir. Allah dilediğine hidayet eder.
İnsana düşen ise Allah’ın dinini güzel temsil edebilmesidir. İnsanlara sevdirmesidir. Peygamber Efendimiz (asm) bir hadislerinde şöyle emretmişlerdir: “Kolaylaştırınız. Zorlaştırmayınız. Müjdeleyiniz. Nefret ettirmeyiniz!”2
Peygambere düşen ise ancak tebliğdir.”3
Bu adap, dini anlatırken insanlara tercih hürriyeti bırakmak bakımından da ehemmiyetlidir.
Dipnotlar:
1- Lem’alar, s. 227
2- Buhârî, İlm 12, Edeb 80; Müslim, Cihad 6, 7, (1732-1733
3- Maide Suresi: 99