Türk vatandaşlarının yurt dışı borçlanması yaparak emekli olmaları 3201 sayılı kanun hükümleri çerçevesinde yapılmaktadır. Bilindiği üzere, ülkemizde emeklilik için gerekli olan yaş ve hizmet süresi şartları, kişinin esnaf, işçi ya da memur olmasına göre değişmektedir. Emeklilik bakımından bu üç kesimden en erken ve kolay şartlarda emekli olanlar, işçiler yani eski adıyla SSK’lı çalışanlardır.
Yurt dışı borçlanması yaparak emekli olmak isteyen kişilerin hangi yaş ve hizmet süresine sahip olmaları halinde emekli olabilecekleri, borçlandıkları sürelerin hangi sigortalılık hali kapsamında (işçi, memur, esnaf) değerlendirildiğine göre belirlenmektedir. Yurt dışı borçlanması yaparak emekli olmak isteyen kişilerin borçlandıkları sürelerin hangi sigortalılık hali kapsamında kabul edileceği ise, 3201 sayılı kanunun 3'üncü ve 5'inci maddesindeki hükümlere göre tesbit edilmektedir. Buna göre, yurt dışı borçlanması yapan kişilerin yaptıkları borçlanmalarla hangi yaş ve hizmet süresine sahip olmaları halinde emekli olacakları, 17.04.2008 tarihli ve 5754 sayılı kanunun 3201 sayılı kanunun 3'üncü ve 5'inci maddesinde yaptığı değişikliğe kadar, borçlanma yapılan sosyal güvenlik kuruluşu (Bağ-Kur, SSK, Emekli Sandığı) hangisi ise ona göre belirlenmekte ve borçlanma yapılan sosyal güvenlik kuruluşu kanununun emeklilik şartları ne ise o yaş ve hizmet şartına göre emekli olunmaktaydı.
Ancak, 5510 sayılı kanunla birlikte SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) adı altında tek çatı altında birleşince, 3201 sayılı kanunun 3'üncü ve 5'inci maddesinde 17.04.2008 tarihli ve 5754 sayılı kanunla değişikliğe gidilmiş ve bu tarihten itibaren yapılan yurt dışı borçlanmalarının Bağ-Kur, SSK veya Emekli Sandığı kapsamında sayılması ya da değerlendirilmesi imkânı kalmadığından, yurt dışı borçlanmasıyla emeklilik şartlarının sigortalılık haline göre belirlenmesi uygulamasına geçilmiştir.
Yurt dışı borçlanmasıyla emekli olacak kişilerin hangi yaş ve hizmet sürelerine sahip olduklarında emekli olabilecekleri, 17.04.2008’den itibaren yaptıkları borçlanmaların hangi sigortalılık hali kapsamında geçtiğine göre belirleneceğini üstte izah ettik. Şimdi, yapılan yurt dışı borçlanmalarının hangi sigortalılık halinde geçmiş olarak kabul edileceğini açıklayalım.
3201 sayılı kanunun 5'inci maddesinin üçüncü fıkrası ve 06.11.2008 tarihli resmî gazetede yayımlanan yurt dışı borçlanma yönetmeliğinin 12' nci maddesinin ikinci fıkrasına göre, borçlanma yapacak kişinin Türkiye’de sigortalılığı varsa borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık haline göre, sigortalılığı yoksa 5510 sayılı kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilmektedir.
İşte, kanun ve yönetmelikteki bu hükümler gereği, yurt dışı borçlanma yapmak isteyenler, borçlanma yapmadan önce kendi durumlarını kontrol etmeli ve ona göre borçlanma yapmalıdırlar. Örnek olarak, yurt dışı borçlanma yapmak isteyen bir kişinin Türkiye’de vergi kaydından dolayı sigortalılığı vardır. Eğer bu durumdaki bir kişi yurt dışı borçlanması yaparak emekli olmak isterse, borçlandığı süreler 4/b sigortalılık hali (esnaflık gibi) kapsamında değerlendirilecek ve 4/a (işçiler gibi) sigortalılık hali şartlarına göre daha zor ve geç emekli olacaktır. Ancak aynı durumdaki kişinin Türkiye’de vergi kaydından dolayı Bağ-Kur sigortalılığı olsa bile, borçlanma yapmadan önce Türkiye’de bir gün bile 4/a sigortalısı olursa, yapılan bu bir günlük hizmet akdi sigortalılığından dolayı, yurt dışı borçlanmasından daha erken emekli olacaktır. Görüldüğü üzere, borçlanma yapılmadan önceki bir günlük SSK sigortalılığı (4/a sigortalılığı) yurt dışı borçlanmasıyla emekli olacak kişilerin emekliliğini daha erkene ve düşük yaş şartlarına almaktadır.
Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta vardır. 3201 sayılı kanunun 5'inci maddesinin üçüncü fıkrası ve 06.11.2008 tarihli resmî gazetede yayımlanan yurt dışı borçlanma yönetmeliğinin 12'nci maddesinin ikinci fıkrasında, kişinin yaptığı yurt dışı borçlanma sürelerinin hangi sigortalılık hali kapsamında değerlendirileceği belirlenirken, yurt dışına çıkmadan önceki sigortalılık hali dikkate alınmamakta ve borçlanma yapılmadan önceki sigortalılık hali hangisi ise ona göre emeklilik şartları belirlenmektedir.
5510 sayılı sosyal güvenlik reform yasası yürürlüğe girmesine rağmen, ülkemizde işçilerin yani hizmet akdi ile SSK şartlarında çalışanların emeklilik şartları, esnaf ve memurlara göre daha kolay ve uygundur. Bu itibarla, yurt dışı borçlanma yapacak olanların, borçlanma yapmadan önce mutlaka kendi durumlarını kontrol etmeleri ve daha kolay ve erken emeklilik şartlarından faydalanmak için, borçlanma yapmadan önce bir gün bile olsa Türkiye’de 4/a sigortalısı olmalarını önemle tavsiye ediyoruz.
Sorularınız için e-posta:
[email protected]
[email protected]