Bediüzzaman, hukuki alt yapısı, kontrol mekanizmaları oluşturulmamış, meşverete, çoğunluğa dayanmayan başkanlık veya ecube “Cumhur Başkanlığı Sistemi”ne kesinlikle karşı olduğunu şöyle ifade ediyor:
“Riyaset-i şahsiyenin kat’iyen aleyhindeyim.”1
Kesinlikle kişiye, şahsa bağlı reisliğin, başkanlığın, tek kaptanlığın aleyhindeyim. Yani, hukukun kontrolüne dayanmayan sistemi taraftarı değilim.
“Bir şahsın tehevvüsü için büyük bir daire-i muhita hareket-i mühimmesinden durdurulmaz...2
Bunun anlamı şudur: 200 yıldır demokrasi, parlamenter sistem gibi büyük, geniş bir işleyiş serüvenimiz var.
Bir kişinin kontrolsüz, hukuki altyapısı oluşturulmamış, tek kişiye dayalı “başkanlık” hevesi için mühim, geniş daire, hareket, işleyiş durdurulamaz. Yani, ucube “Cumhur Başkanlığı Sistemi” getirilemez; getirilmemelidir.
“Tedenninin mühim bir sebebi: Bazı rüesa ile haksız olarak millete fedakârlık iddia eden sahtekâr hamiyetfüruşlar veya velayeti dava eden ehliyetsiz bazı müteşeyyihlerdir”3
Geri kalmanın sebebi, bazı reisler ile millete fedakârlık iddiasında hamiyetli, gayretli görünmeye çalışan, hamiyet iddiasında olan; fedakârlık taslayan; evliyalık iddiasında bulunan ve şeyhlik taslayan ehliyetsizlerdir.
Bir yerde şeffaflık yoksa, yani, kişi, yönetici sorgulanamazsa, murakebe edilmezse istibdat ve keyfilik hakim olur.
Baskı, dikta olur.
Hukuki, akli değil, keyfi iş yapmak olur.
Güce, kuvvete (iktidara, silaha, maddi varlığa) dayanarak zorla iş yapmaktır.
Tek görüştür. Yalnızca kendi görüşünü dayatır. Farklı görüşlere tahammülü yoktur. Farklı görüşleri, ihanetle, cahillikle suçlar.
Baskının kapalı kapıları arkasında herşeyi suiistimal etmektir.
Zulmün temelidir.
İnsaniyeti mahveder. Bugün dünyada, Ortadoğu’da, İslam aleminde görüdüğü gibi...
Dipnotlar:
1-Eski Said Dönemi Eserleri, Nutuk, s. 196
2- Bediüzzaman, Kastamonu Lâhikası 220
3-Bediüzzaman, Münazarat 55