Organizmanın en önemli organlarından olan karaciğerin, fonksiyonlarını desteklemek ve hastalandığında tedavisini sağlayacak terkip ve formüllerin tarifleri de yapılmıştır. 

Karaciğer sağlığı ve hastalıkları için, denenmiş ve faydaları görülmüş, bazı terkip ve tarifleri takdim ediyoruz: 

1) Karaciğerden kaynaklanan ağrılarda: Hastaya defne kökünden 3-4 küçük parça veya Cantiyane bitkisinden, Sekencebin (sirke-bal karışımı) içinde, karıştırılarak içirilir. 

2) Karaciğer ağrıları ve sarılık için; Acı badem 10 gram, anason 5 gram karıştırılarak toz haline getirilir. Bir tatlı kaşığı miktarında bal şerbeti ile içilir. Bu karışım karaciğer üşütmelerine de, fayda sağlar. 

3) Karaciğer fonksiyonlarını güçlendirmek için: Papatya ve acı bademden 5’er gram alınarak, toz haline getirilerek, sekencebin ile içilir. 

4) Karaciğerin tıkalı kanallarını açarak, faaliyetlerini güçlendirmek için: Kereviz ve rezene kökleri, suda kaynatılır. İçerisine acı ve tatlı badem yağı karıştırılarak, içilir. Bu karışım karaciğere çok faydalı destek sağlar.

Karaciğer sirozu dolayısıyla, karın boşluklarında biriken suların (ASSİT) engellenmesi için; kantaron suyu, üzerlik tohumu karıştırılarak içilir. 

Dalak ağrısı ve hastalıklarına karşı: 10 gram turp tohumu, sekencebin ile içilir. Kişniş kaynatılarak içilirse, dalak ağrısı, sarılık, nefes darlığı ve idrar sıkıntılarına fayda sağlar. 

Sarılık için: İKŞÛT (Küsküt diğer bir adıyla Cinsaçı), akşamdan sabaha kadar, bir bardak suyun içinde bekletilir. Sabah aç karna içilir. İkşût, tıkanan safra kanallarını açar. 

Hemoroit için: Bal ile birlikte, badem yemek fayda sağlar. Roka, dereotu, su teresi ve havuç tohumları idrar söktürücü olarak fayda sağlar. 

İradesi dışında idrarı damlayan ve tutamayanlar için: Bir avuç kadar kabuğu soyulmuş palamut, bir litre suyun içinde, 1/3 ü kalıncaya kadar kaynatılarak, içilir. Bu uygulama üç defa tekrar edilir. Başka bir uygulama ise, bir avuç palamut soyularak, toz haline getirilir. Günde 1-2 tatlı kaşığı, su ile içilir. Bu uygulama denenmiş ve faydası müşahede edilmiştir. Ayrıca çemen tozu, tereyağı ve bal ile karıştırılarak, her gün 10 gram kadar, ılık su ile içilir. Mesane ve böbreklerde meydana gelen ödemler için, Yunan hekimlerinden ANDROMAQUE’tan nakledilen bir tarif ise; 6 gram keten tohumu, 12 gram buğday tanesi ile karıştırılarak, toz haline getirildikten sonra, yeteri kadar su ile yoğurulur. Her biri 3 gram ağırlığında haplar yapılır. Günde bir adet ılık su ile içilir.

Eklem ağrıları ve nikris (GUT) hastalığında: Lahana suyu, çemen tozu ve ev sirkesi karıştırılarak, merhem haline getirilir. Ağrılı bölgelere sürüldüğünde, gut ve eklem ağrılarına fayda sağlar. Deniz suyu ısıtılıp, vücut o su ile yıkanırsa vücuttaki ağrıları, sinirlerle ilgili duyarlı ağrıları ve soğuktan meydana gelen cilt çatlaklarına fayda sağlar. 

Kas ağrıları için: Saf zeytinyağı ile kükürtten, eşit miktarda alınarak, karıştırılır. Bu karışımla ağrılı bölgeye masaj yapıldıktan sonra, üzeri temiz bir kâğıt ile örtülür. Kolay ve faydalı bir uygulamadır. 

El, ayak ve kas ağrıları için: eski Yunan medeniyetinde, tıp ilminin kurucusu ASCLEPİADES (Eskûlapyus)’tan, faydalı bir tarif ise, bir miktar çemen tozu, yeteri kadar ev sirkesi ile pişirildikten sonra, üzerine bir miktar bal ilâve edilerek, iyice karıştırılır. Hazırlanan karışım, temiz bir beze yayılarak, ağrılı bölgeye yapıştırılır. Bu uygulamaya 2-3 gün devam edilir. Yapışacak olursa, zeytinyağı sürülerek yumuşatılır. Ondan sonra sıcak banyo yapılır. Bu tür ağrılar için ayrı bir uygulama ise, lahana yapraklarından bir miktar pişirilir. Ezilerek, merhem haline getirilir. Üzerine bir miktar sirke tortusu, bir yumurta sarısı ile, az miktarda gülyağı konarak, iyice karıştırılır. Hazırlanan bu merhemden, ağrılı bölgeye sürülerek, masaj yapılır.

Evde veya iş yerinde karşılaşılabilecek küçük kazalar ve bazı müdahalelerden sayılabilecek yanık vak’alarında: Çiğ yumurtanın akı, yanığın meydana geldiği ilk anlarda, yanan bölgeye sürülürse, kabarıp, su toplanmasını engeller. Zeytinyağı veya kantaron yağı sürmek, yanık vak’alarında fayda sağlar. 

VİTİLİGO (alaca) için: Bakla unu, ev sirkesi ile yoğurulduktan sonra, hastalıklı bölgeye merhem gibi sürülürse, fayda sağlar. 

Kaşıntı için: Kereviz ezilerek, merhem haline getirilir. Banyoda sürülerek, bir süre bekledikten sonra, ılık su ile yıkanıp, temizlenir. Bu uygulama, rahatlatıcı bir fayda sağlar.

Avrupada tıp ilminin kuruluş ve gelişimine öncülük eden, İslâm hekimlerinin zirve isimlerinden olan İbnü’l Cezzar’dan takdim ettiğimiz özet bilgiler, yaşadığı çağa ve daha sonraki ilmî çalışmalara ışık tutmuştur. İslâm hekimlerinin değerli çalışmaları sonucuyladır ki, eski Yunan hekimliğinin kaynak eserleri, kaybolmaktan kurtarılarak, tıp dünyasına yeniden kazandırılmıştır. Bunu bilen ve takdir eden, Avrupa ilim merkezlerinde, İslâm hekimlerinin, modern tıbbın kuruluşuna olan etkilerinden dolayı, örnek olarak Paris Tıp Fakültesinin giriş koridorunda, Er-RAZİ ve İbn-i SİNA’nın portrelerinin, asırlardan beri bir minnet ve şükran borcu olarak asılı durması, başarılarını gösteren yeterli bir delil sayılır. İslâm hekimlerinin, yüzyıllardır değerlerini yitirmeyen bu eserlerinden, gücümüz ve kabiliyetimiz nisbetinde, Cenab-ı Hakk’ın inayet ve yardımlarıyla faydalı bilgileri toplamaya gayret edeceğiz.

SAĞLICAKLA KALIN.