Yazımın başlığından da anlaşılacağı üzere, Hz. Peygamber’in (asm) hadisleri ışığında dilin kullanımında dikkat edilmesi gerekenleri açıklamak istiyorum.

Ecdadımızın güzel bir ifadesi vardır: “Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır.” Tatlı dilin açamayacağı hiçbir kapı yoktur. Yeter ki, yerinde ve uygun bir söz söylenmiş olsun.

Dilimiz, vücutta ki, diğer azaların tercümanıdır. Bundan dolayı Hz. Peygamber (asm), Ebu Saidi’l-Hudri (ra), Resulullah’dan (asm) şöyle rivayet ediyor:

“Ademoğlu sabaha erdi mi, bütün azaları, dile temenna edip: “Bizim hakkımızda Allah’tan kork. Zira biz sana tabiyiz. Sen istikamette olursan biz de istikamette oluruz, sen sapıtırsan biz de sapıtırız!” derler.”1

Yine bir başka hadis-i şerifte de Süfyan b. Abdillah (ra) şöyle rivayet ediyor:

“Ey Allah’ın Resulü dedim, uyacağım bir amel tavsiye et bana!”

Şu cevabı verdi:

“Rabbim Allah’tır de, sonra doğru ol!”

“Ey Allah’ın Resulü dedim tekrar. Benim hakkımda en çok korktuğunuz şey nedir?”

Eliyle dilini tutup sonra: “İşte şu!” buyurdu.”2

Allah’a inanan bir mü’minin en çok dikkat etmesi geren hususu da yine Hz. Peygamber’den  (asm) Ebu Hureyre (ra) şöyle naklediyor: Resulullah (asm) buyurdular ki:

“Allah’a ve ahiret gününe inanan kimse ya hayır konuşsun ya da sussun.”3

Tirmizi’nin İbni Ömer (ra)’den yaptığı diğer bir rivayette, Resulullah (asm): “Kim susarsa kurtulur” buyurmuştur.

Dil, insanın Cennete gitmesine de Cehenneme gitmesine de vesile olur. Kullanış tarzı çok önemli. Toplumu ayrıştırıcı olma yerine birleştirici veya nefret ettiren değil kucaklayan olmalıdır. 

Bundan dolayı Hz. Peygamber (asm) Sehl b. Sa’d (ra) anlatıyor: Resulullah (asm) buyurdular ki:  Kim bana çeneleri ile bacakları arasındaki şeyler hususunda garanti verirse, ben de ona Cennet hususunda garanti veririm.”4

Dilimizin kullanılış tarzı önemlidir. Dilimizi, çirkin, yanlış ve haramların işlenmesinde değil, güzel ve İslâm ahlâkını işmam edecek yerde ve şekilde kullanılmalıdır. 

Hz. İsa’nın (as) şu davranışı bize örnek teşkil etmelidir: İmam Malik’e Yahya b. Said’den ulaştığına göre “Hz. İsa (as), yolda bir domuza rastlar. Ona: “Selâmetle yoldan çekil!” der.

Yanında bulunanlar: “Bunu şu domuz için mi söylüyorsun?” diye sorarlar. (O ise domuz kelimesini diliyle telâffuz etmekten çekindiğini ifade eder ve):

“Ben, dilimin çirkin şeyi söylemeye alışmasından korkuyorum!”  cevabını verir.”5 

Dipnotlar:

1- Tirmizî, Zühd 61, (2409).

2- Tirmizî, Zühd 61, (2412).

3- Tirmizî, Kıyamet  51, (2502).

4- Buharî, Rikak 23, Hudud 19; Tirmizî, Zühd 61, (2410).

5- Muvatta, Kelâm, (2, 985).