Suudi Arabistan, son yıllarda İsrail’le ilişkilerini oldukça ilerletti. Ancak Riyad yönetiminin “İbrahim” yani normalleşme Anlaşması imzalamamasında Suudi kamuoyundan gelecek tepkiden çekindiği değerlendiriliyor. Yine Washington Institute tarafından Mayıs 2023’te yapılan ankette, Suudi kamuoyunun İsrail’le herhangi bir çatışmaya girilmemesinin gerektiği sonucu, ABD’nin elini güçlendiriyor olsa gerek.

Aslında ABD’nin bölgede Suudiler üzerinden etkinliğini arttırma çabaları, Suudi Arabistan için yeni imkânlar anlamına da gelebilir. Fakat Riyad’ın bu durumu Rusya ve Çin gibi büyük güçler karşısında nasıl dengeleyeceğine dair henüz bir emaresi bulunmuyor. Washington’un girişimlerinin “ABD-Suudi güvenlik paktı ve nükleer anlaşma”yla sonuçlanması Suudi Arabistan için güvenlik şemsiyesi manasındadır. Böyle bir anlaşmanın yapılması durumunda, Çin’in arabuluculuğunda 10 Mart 2023’te imzalanan Suudi Arabistan ve İran Anlaşması’nın akıbetinde soru işaretlerinin belirmesi ihtimaldir.

ABD’nin bazı Demokrat ve Cumhuriyetçi Senatörlerinin, Riyad’ın Yemen’deki savaşa müdahil olması ve savaştaki insan hakları ihlalleri gibi rahatsızlıkları var. Buna rağmen Başkan Joe Biden’ın muhtemel ABD-Suudi Arabistan güvenlik anlaşmasını üçte iki oranla kabul ettirebileceği belirtiliyor. İki ülke arasındaki olası anlaşmaya Washington’daki İsrail yanlısı lobi unsurlarının ve Evanjelikler’in desteklediği kulislerde kaydediliyor.

Diğer taraftan bir süredir İsrail’de Anayasal kriz yaşanıyor ve Benjamin Netanyahu başkanlığındaki hükümete karşı gösteriler gerçekleştiriliyor. Muhtemel ABD-Suudi Arabistan anlaşmasının hem ABD’nin bölgede etkinliğini arttırması hem de İsrail-Suudi Arabistan normalleşmesinin önemli bir adımı olacağından, Netanyahu için siyasî krizden çıkış olabilir. Filistin’in böyle bir gelişmeden memnun kalmayacağı açık.

Biden’ın 4 Ağustos 2022’deki Suudi Arabistan ziyaretiyle birlikte, Suudi hava sahası, İsrail’le sivil yolcu ve ticarî taşımacılık için açılmıştı. Böylece İsrailliler, Asya ülkelerine uçuşlarında süreyi kısalttılar. Suudi hava sahasının açılmasının da İsrail-Suudi normalleşmesine zemin hazırladığı değerlendirilmişti.

Henüz ABD-İsrail arasında olmayan güvenlik paktının, ABD-Suudi Arabistan arasında gerçekleşmesi durumunda Tel-Aviv’de Netanyahu karşıtlarını harekete geçirebilir. Ayrıca muhtemel ABD-Suudi güvenlik paktının Washington için petrol akışının güvenliğini sürdürme ve bölgesel istikrar anlamında. Bunun için Biden’in “Suudi Arabistan’a silah satışını onaylaması için Kongreye baskı yapabileceği, Suudi Arabistan’ı ABD’nin büyük savunma ortağı veya NATO dışı büyük müttefik”şeklinde tanımlayabileceği aktarılıyor.

Birde ABD, Suudi Arabistan’la nükleer işbirliğini de önemli görüyor. İki ülkenin nükleer işbirliğine varmasıyla ABD, bu alanda Riyad üzerinden Rusya ve Çin’le rekabet edecektir. Yine nükleer işbirliği, nükleer silahların yayılmasını önleme rejimini ve ABD ulusal sanayisini destekleme açısından da izah edilebilir.

Bununla birlikte uranyum zenginleştirme hususunda ısrarlı olan Suudi Arabistan’ın 2011’den beri Fransa, Arjantin, Güney Kore, Çin, Rusya, Japonya, Macaristan, Kazakistan ve Ürdün’le muhtelif nükleer işbirliği içerisindedir.

ABD’nin Ortadoğu’da etkinliğini arttırma adımlarına, Rusya ve Çin’in kayıtsız kalmayarak karşılık vermesi ihtimal dahilindedir.