Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Ekonomik Koridoru Projesi, G-20 zirvesinde “ABD, Suudi Arabistan, BAE (Birleşik Arap Emirlikleri), AB, Almanya, Fransa ve İtalya tarafından imzalanan bir mutabakat zaptıyla başlatılmıştı.

Aslında Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Ekonomik Koridoru’nun, “Batı liderliğindeki Küresel Altyapı ve Yatırım Ortaklığı’nın (Partnership for Global Infrastructure & Investment – PGII) bir parçası” olduğu ileri sürülüyor. Hatta Hindistan Başbakanı Narendra Modi 9 Eylül 2023’teki Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Ekonomik Koridoru hakkındaki açıklamasında “PGII ile Küresel Güney ülkelerindeki altyapı açıklarının azaltılmasına katkıda bulunabileceklerini” kaydetmişti.

Bir anlamda Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Ekonomik Koridoru’nun alt yapısını oluşturan PGII, İngiltere’de 11-13 Haziran 2021’de düzenlenen G-7 (İngiltere, ABD, Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya ve AB) toplantısında başlatılmıştı. 

Bununla birlikte, ABD Başkanı Joe Biden’ın G-7 zirvesinde beyan ettiği “Daha İyi Bir Dünya Oluşturmak (Build Back Better World – B3W)” girişimi, PGII’nin temeli niteliğinde. 

Daha İyi Bir Dünya Oluşturmak da, Çin’in Kuşak-Yol Girişimi’ne alternatif olarak düşünülmüştü. Ancak her ikisi de, Yeni Delhi’deki G-20 zirvesinde Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Ekonomik Koridoru’nun ilanıyla olgunlaştırıldı.

Hindistan’ın 2013’teki Dışişleri Bakanı Salman Hurşid “ABD’yle iyi dostluğumuzu sürdürüyoruz, İran’la da son derece iyi dostuz.” Yani Hindistan İran’la ilişkilerini devam ettirirken, ABD ve KİK (Körfez İşbirliği Konseyi) ülkeleriyle de bağlantılarını güçlendirmeyi sağlamak gibi ikilem muhtevalı bir politikayı 10 yıl takip ettiği iddia ediliyor.

Böylece Yeni Delhi, “Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Ekonomik Koridoru’nun ilanıyla, İran’ı, Hindistan’ın Ortadoğu ve Orta Asya’ya giden ana rotası gören yaklaşımından vazgeçti. Birde Hindistan’ın ABD ve KİK’e yönelme kararlılığını” belirtti.

Hindistan’ın Ortadoğu politikası temelde Körfez ülkeleriyle ilişkileri geliştirerek “nüfuz kazanmak; Körfez enerji kaynakları, yatırımları, Hintli işçilerin ülkelerine kazandırdıkları döviz, ticaret ve güvenlik ortaklığına” dayanıyor. Bunlar Yeni Delhi’nin stratejik önemde unsurları olup, sonuçta “Hindistan’ın büyük güç olarak küresel tanınma” girişimleridir. Dolayısıyla Hindistan’ın, Yeni Delhi’de 9-10 Eylül 2023’te yapılan G20 zirvesine Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in katılmamasıyla ağırlığını koymaya çalışması da bu kapsamda değerlendirilebilir. 

Hal bu ki, Hindistan-İran ilişkileri, “anlamlı etkileşimlerin damgasını vurduğu bin yılı kapsıyor. İki ülke 1947’ye kadar sınır komşusu olup dil, kültür ve geleneklerinde birçok ortak özelliği paylaşmaktadır. Hem Güney Asya hem de Körfez’de güçlü ticari, enerji, kültürel ve halklar arası bağlantılara sahiptir”.

İki ülkeyi birbirine yaklaştıran bu özellikler önce Nisan 2001’de Tahran Deklarasyonu, sonra Ocak 2003’te stratejik ortaklık vizyonunu ortaya koyan Yeni Delhi Deklarasyonu’nun imzalanmasıyla sonuçlanmıştı. İki ülke hem Bağlantısızlar Hareketi’nde hem de Güney Afrika’da 22-24 Ağustos 2023’te genişleyen BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika Cumhuriyeti)’e İran’ın da üye kabul edilmesiyle birlikteler.

Hindistan’ın, İngiltere’de 11-13 Haziran 2021’de G-7 zirvesinde temellendirilen ve Batı kaynaklı Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Ekonomik Koridoru’nun, Yeni Delhi’nin İran’la ilişkilerini ne yönde etkileyeceği tartışılıyor.

-Devam Edecek-