Çin ve Suudi Arabistan arasında gelişmekte olan ilişkiler, kendisini Riyad’ın orta öğretim kurumlarının eğitim müfredatında haftada en az iki ders Çince/Mandarin dili öğretilmesi talimatıyla gösterdi. Çince eğitiminin yakında ilkokul ve üniversiteleri de kapsayacağı bekleniyor.
S.Arabistan Veliaht Prensi Muhammed Bin Salman’ın 22 Şubat 2019’daki Çin ziyaretinden sonra, iki ülke ilişkilerindeki ivme hızlandı. Salman, Çin’e yönelik “Kapsamlı Stratejik Ortaklık” kurma vizyonu izliyor. Dolayısıyla eğitimde, Çin diline önem verilmeye başlandı.
Hatta Çin’in desteğiyle S.Arabistan, 22-24 Ağustos 2023’te Güney Afrika’da yapılan zirvede BRICS’e (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika Cumhuriyeti) kabul edilmişti.
Bin Salman’ın Veliaht Prensliğe getirilmesiyle, ülkesi için girişimleri dikkat çekiyor. Burada en önemli husus petrole dayalı ekonomiden uzaklaşılarak, ekonomik alanlarda çeşitlendirmeye gitme stratejisi izleniyor. İşte tam bu noktada Çin altyapı yatırımları ve yeşil enerjiye geçişi vurgulayarak, Bin Salman’ın ekonomik stratejisinin en büyük ortağı olma yolunda ilerliyor. Bununla ilgili The Economist dergisine göre 2022 yılının ilk yarısında S.Arabistan’ın, Çin’in Kuşak Yol Girişimi’nden diğer ülkelere göre 5 buçuk milyon dolarlık daha fazla yatırım anlaşması imzaladı. Birde son yatırım anlaşmaları teknoloji, yenilenebilir enerji, tarım, emlak, lojistik, turizm, sağlık vd. sektörleri kapsıyor.
Ancak Hamas-İsrail arasında 7 Ekim 2023’te başlayan çatışmalar, bölgedeki yatırımcıları endişelendiriyor. Buna ek olarak Çin Dışişleri Bakanı Wnag Yi de “çatışmalardan duydukları endişeleri”ni dile getirmişti.
Çatışmaların etkisiyle, petrol fiyatının varil başına 92 dolara ulaşması, büyük üretim ekonomisine sahip Çin’i harekete geçirdi. Çin’in Ortadoğu Özel Temsilcisi Zhai Jun “enerji tedarik zincirlerinin korunmasını sağlamak için bölge ülkelerine bir dizi ziyarette bulundu”. Çünkü Çin dünyanın en büyük ham petrol ithalatçısıdır. Çin, satın aldığı ham petrolün yüzde 50’den fazlasını KİK (Körfez İşbirliği Konseyi) ülkelerinden tedarik ederken, bunun yüzde 18’ini S.Arabistan’dan alması, bölgede güvenlik ve istikrarın önemini ortaya koyuyor.
ABD uğradığı 11 Eylül 2001 terör saldırılarının ardından, Irak ve Afganistan’ı işgaline başlamıştı. ABD önce kademeli şekilde Irak’tan, sonra 15 Ağustos 2021’de Afganistan’dan çekilmesi, Washington’un Ortadoğu’dan ayrıldığına yorumlanmıştı. Bunu fırsat bilen Pekin yönetimi, 10 Mart 2023’te Ortadoğu’nun iki ezeli rakibi S.Arabistan ve İran anlaşmalarına aracılık etmişti. Anlaşma, Çin’in de bölgede etkinliğini arttırması açısından önem arz ediyor.
ABD’nin İsrail ve S.Arabistan arasında, İbrahim Anlaşmaları’nı imzalayan ülkelere benzer şekilde normalleşmeyi hedeflediği bir anlaşmaya aracılık ettiği sırada, Hamas-İsrail çatışmalarının başlaması, Ortadoğu’da İsrail yanlısı ABD’yle rekabet halindeki Rusya gibi Çin’i de Filistin’den yana tavır almasını sağladı.
Çin’in Rusya gibi açıktan Filistin desteklemediği iddia edilse de, Pekin’in Arap ülkeleriyle muhtelif ilişkilerini göz önüne alarak Filistin meselesiyle kendisini ilişkilendirdiği ileri sürülüyor.
Ancak Pekin’in 2013’te başlayan Kuşak Yol Girişimi biliniyor. Birde Çin’in Basra Körfezi’nde İran, S.Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Umman’la birlikte Körfez’in güvenliğini sağlamak için ortak donanma kuracağı 02 Haziran 2023’te duyurulmuştu. Yani Çin “önce siyasî/ekonomik, sonra askerî” tanımlamasıyla dış politikasını adım adım gerçekleştiriyor.
ABD bölgeye 3 uçak gemisindeki 300 savaş uçağıyla gelirken, Çin’in bölgede ABD’ninkine benzer bir işgalci ve emperyal geçmişinin olmaması da Pekin’i öne çıkartıyor.