Yöneticinin yönetime gelme, iktidar olma ve iktidarda kalma konusunda yetkiyi kimden alacağı her zaman tartışma konusu olmuştur. Bu konuda iki şık ve iki seçenek vardır. Yönetim yetkisi ya zorla, kaba kuvvetle elde edilir, sonra bu yetki ve makamın korunması için “Atama Usûlü” benimsenir ve yönetime bundan sonra atama usûlü ile gelinir. Bu da atama yetkisini sahip olan yönetici tarafından icra edilir. Bu yönetim şeklinde padişahlık ve hanedanlık sistemi denir. Veya halk iradesi ile kendi yöneticisini seçer ve yönetme, hükmetme ve iş yapma yetkisini belli bir süreliğine verir. Başka bir şık ve seçenek de yoktur.

*

Atama usûlüne göre atanmışlar seçkin ve imtiyazlı bir sınıf olup halkın onlara mutlak itaati şarttır ve tebanın en faziletli fertleri itaatkâr olanlardır. En küçük bir muhalefet itaatsizlik ve isyan sayılır. Mutlak itaat etmeyen hain sınıfına idhal edilir. Yönetici halka hesap vermez, her yaptığı meşrûdur. Zira yasayı kendisi belirler. 

Halkın yöneticisini seçmesi ve belli bir süreliğine hakimiyet yetkisini vermesi ise demokratik bir yönetimdir. Bu durumda herkes eşit haklara sahiptir, yasaları da halk görev verdiği vekilleri ile ihtiyacına göre kendisi yapar. Liyakat sahibi her vatandaş seçme ve seçilme hakkına sahiptir, muhalefet meşrûdur ve emir sahipleri seçmenleri olan halka hesap vermek zorundadır. Bu iki seçenekten hangisi daha adildir? Hangisi Kur’ân ve sünnete uygundur?

*

Peygamberimiz (asm) Medine’de yönetim yetkisini kimden aldı?

Müşrikler, Peygamberimizi (asm) öldürme kararı aldıkları zaman yüce Allah Medine’ye hicret emrini verdi. Peygamberimiz (asm) Medine’ye hicret ettiği zaman Medine’de 200 kadar Müslüman vardı. Medine’nin nüfusu ise 10 bin civarında idi. Bunların 3.000’ini Yahudiler, geri kalanını müşrik Araplar (Evs ve Hazrec Kabilesi) teşkil ediyordu. 

Mekke müşrikleri Medine’deki müttefikleri olan Yahudileri ve müşrikleri tehdit ettiler. “Bizim düşmanımızı himaye etmekten vazgeçmez ve bize iade etmezseniz sizinle olan bütün anlaşmaları bozar ve sizinle savaşırız” dediler. Medine çevresindeki köy ve kasabalara baskınlar düzenleyerek yağmaladılar.

Bunun üzerine Medine’nin ileri gelen müşrik ve Yahudileri Peygamberimizle (asm) bir araya gelerek Medine’yi korumak için 54 Madde’lik bir “Sözleşme” yaptılar. Bu sözleşmeyi hayata geçirmek ve uygulamasını takip etmek için de en güvenilir biri olarak Peygamberimize (asm) yetki verdiler. Müslümanlar imanlarının gereği Allah’ın emri olarak Peygamberimize (asm) itaat ediyorlardı. Yahudiler ve müşrikler neden itaat ettiler? Tabiî ki sözleşme gereği...

Bu durumda Peygamberimiz (asm) hakimiyet yetkisini kimden almış oldu? Tabiî ki sözleşme gereği toplumdan, yani halktan almış oldu...

Ve Peygamberimiz (asm) Medine’de kaldığı sürece bu sözleşmeye uydu ve sözleşmeye ihanet ettikleri için Yahudileri cezalandırdı ve diğer Yahudi kabileleri ve müşrikler hainlere arka çıkamadılar...

Sonuç olarak ulu’l-emr, yani idareci yetkiyi ilâhî kaynaktan ve padişahtan değil sözleşme gereği halktan almaktadır.

İslâm’a göre yönetimde hakimiyetin kaynağı toplumdur, halktır. Kur’ân-ı Kerîm “sizden olan ulu’l-emre itaat edin” kaydı ile bunu desteklemektedir. (Nisa Sûresi, 4:59.) Peygamberimizin (asm) tatbikatı bu yöndedir.