Sözler - page 219

SÖZLER | 219 O N ‹K‹NC‹ SÖZ
mahsus hikmet, Kur’ân’›n hikme-
ti.
hissiyat-› ulviye: yüce duygular.
imdat: yard›m.
incizap: kap›lma, ba¤lanma.
ittifak: ortak bir gayede anlaflma.
kâfi: yeterli.
kelâm: sözler.
kelimat-› ‹lâhîye: ‹lâhî sözler, ke-
limeler.
kemalât: mükemmellikler.
kemalât-› insaniye: insana ait ol-
gunluklar.
maâliyat: yüksek ve derin fikir-
ler.
menfaat: fayda, kâr.
menfi milliyet: ›rkç›l›k.
nokta-i istinat: dayanak noktas›.
rab›ta: ba¤.
rab›ta-i dinî ve s›n›fî ve vatanî:
din, s›n›f ve vatan ba¤›.
r›za-i ‹lâhî: Allah r›zas›.
saadet: mutluluk.
saadet-i dâreyn: dünya ve ahiret
mutlulu¤u.
selp olmak: ortadan kalkmak.
semerat: verim, kâr, fayda.
set: engel.
sevk: yollama, ulaflt›rma.
s›n›fî: sosyal tabakalarla ilgili.
fle’n: icap, gerek.
tatmin: doyurma.
tecavüz: haddini aflma, söz ve
harekette ileri gitme, sald›rma,
sataflma.
tecavüzat: sald›r›lar, tecavüzler.
temsil: k›yaslama tarz›nda ben-
zetme.
tesanüt: dayan›flma.
teflvik: heveslendirmek.
tezyit: ço¤alma, art›rma.
uhuvvet: kardefllik.
unsuriyet: ›rkç›l›k.
vatanî: vatana ait.
bedel: karfl›l›k.
cemaat: topluluk, toplum.
cihet-i tefevvuk: üstünlük
yönü.
cihet-i ulviyet: üstün taraf.
düstur-u cidal: mücadele ve
kavga prensibi.
düstur-u teavün: yard›mlafl-
ma prensibi.
fazilet: manevî de¤er ve üs-
tünlük.
gayat: gayeler, amaçlar.
gaye: amaç, hedef.
hacat-› befleriye: insanî ihti-
yaçlar.
hak: do¤ru, gerçek.
hevesat-› nefsaniye: nefsi is-
tek ve arzular, nefse ait istek-
ler.
hikmet: her fleyin belirli ga-
yelere yönelik olarak, manal›,
faydal› ve tam yerli yerinde
olmas›.
hikmet-i Kur’âniye: Kur’ân’a
“unsuriyet, menfi milliyeti” tutar. Semerat› ise, “heve-
sat-› nefsaniyeyi tatmin” ve “hacat-› befleriyeyi tezyittir.”
Hâlbuki, kuvvetin fle’ni “tecavüz”dür. Menfaatin fle’ni,
her arzuya kâfi gelmedi¤inden, “üstünde bo¤uflmak”t›r.
Düstur-u cidalin fle’ni “çarp›flmak”t›r. Unsuriyetin fle’ni,
baflkas›n› yutmakla beslenmek oldu¤undan, “teca-
vüz”dür. ‹flte bu hikmettendir ki, beflerin saadeti selp ol-
mufltur.
Amma hikmet-i Kur’âniye ise, nokta-i istinad›, kuvve-
te bedel “hakk›” kabul eder. Gayede menfaate bedel “fa-
zilet ve r›za-i ‹lâhîyi” kabul eder. Hayatta düstur-u cidal
yerine “düstur-u teavünü” esas tutar. Cemaatlerin rab›ta-
lar›nda unsuriyet, milliyet yerine “rab›ta-i dinî ve s›n›fî ve
vatanî” kabul eder. Gayat›, hevesat-› nefsaniyenin teca-
vüzat›na set çekip ruhu maâliyata teflvik ve hissiyat-› ul-
viyesini tatmin eder ve insan› kemalât-› insaniyeye sevk
edip insan eder.
Hakk›n fle’ni “ittifak”t›r. Faziletin fle’ni “tesanüt”tür.
Düstur-u teavünün fle’ni “birbirinin imdad›na yetiflmek”-
tir. Dinin fle’ni “uhuvvet”tir, “incizap”t›r. Nefsi gemle-
mekle ba¤lamak, ruhu kemalâta kamç›lamakla serbest
b›rakman›n fle’ni “saadet-i dâreyn”dir.
DÖRDÜNCÜ ESAS
Kur’ân’›n, bütün kelimat-› ‹lâhiye içinde cihet-i ulviye-
tini ve bütün kelâmlar üstünde cihet-i tefevvukunu anla-
mak istersen, flu iki temsile bak.