Sözler - page 701

bostanlar›, hububat›, yüksek leziz meyveli hurma gibi
a¤açlar› halk edip, ibad›ma r›zk› onunla gönderiyorum,
yetifltiriyorum.
“Hem görmüyor musunuz, o su ile ölmüfl memleketi
ihya ediyorum, binler dünyevî haflirleri icat ediyorum?
Nas›l bu nebatat›, kudretimle bu ölmüfl memleketten ç›-
kar›yorum; sizin haflirdeki hurucunuz da böyledir. K›ya-
mette, arz ölüp, siz sa¤ olarak ç›kacaks›n›z.”
‹flte flu ayetin ispat-› haflirde gösterdi¤i cezalet-i beya-
niye—ki, binden birisine ancak iflaret edebildik—nerede;
insanlar›n bir dava için serdettikleri kelimat nerede?
@@@
fiu risalenin bafl›nda, flimdiye kadar tahkik nam›na bî-
tarafâne muhakeme suretinde, Kur’ân’›n i’caz›n› muan-
nit bir hasma kabul ettirmek için, Kur’ân’›n çok hukuku-
nu gizli b›rakt›k. O günefli mumlar s›ras›na getirip muva-
zene ediyorduk. fiimdi tahkik vazifesini ifa edip, parlak
bir surette i’caz›n› ispat etti. fiimdi ise, tahkik nam›na de-
¤il, hakikat nam›na, bir iki söz ile, Kur’ân’›n muvazene-
ye gelmez hakikî makam›na iflaret edece¤iz:
Evet, sair kelâmlar›n Kur’ân’›n ayat›na nispeti, flifleler-
deki görünen y›ld›zlar›n küçücük akisleriyle y›ld›zlar›n ay-
n›na nispeti gibidir.
Evet, her biri birer hakikat-i sabiteyi tasvir eden, gös-
teren Kur’ân’›n kelimat› nerede; beflerin, fikri ve duygu-
lar›n›n âyineciklerinde, kelimat›yla tersim ettikleri mana-
lar nerede?
SÖZLER | 701 Y‹RM‹ BEfi‹NC‹ SÖZ
huruç: ç›k›fl.
ibad: kullar.
icat: vücuda getirme.
i’caz: mu’cizeli olufl.
ifa: yerine getirme.
ihya: diriltme.
ispat: do¤ruyu delillerle göster-
me.
ispat-i haflir: haflrin ispat›.
kelâm: söz.
kelimat: kelimeler.
k›yamet: dünyan›n sonu.
kudret: Allah’›n bütün varl›¤› çev-
releyen ezelî kuvveti.
leziz: lezzetli.
makam: mevki.
mana: anlam.
memleket: diyar.
muannit: inatç›.
muhakeme: ak›l süzgecinden ge-
çirme, de¤erlendirme; mukayese,
ölçme, karfl›laflt›rma.
nam: ad.
nebatat: bitkiler.
nispet: ölçü, oran.
r›z›k: Allah taraf›ndan her canl›
için ayr›lm›fl nimet.
risale: belli bir konuda yaz›lm›fl
küçük kitap, 25. Söz.
sair: di¤er, baflka.
serd etme: tertipli ve güzel bir
flekilde konuflma, söz söyleme.
suret: biçim.
tahkik: do¤ru olup olmad›¤›n›
araflt›rma.
tasvir: resmini yapma, bir fleyi
yaz›yla veya çeflitli ifade tarzlar›y-
la anlatma.
tersim: resimleme.
vazife: görev.
akis: yans›ma.
arz: yeryüzü.
ayat: Kur’ân ayetleri.
ayet: Kur’ân’›n her bir cümle-
si.
âyine: ayna.
befler: insanlar.
bîtarafâne: tarafs›zca.
bostan: sebze bahçesi.
cezalet-i beyaniye: anlat›m-
daki güzellik.
dava: iddia.
dünyevî: dünyaya ait.
fikir: düflünce.
hakikat: gerçek.
hakikat-i sabite: sabit, de¤ifl-
mez hakikat.
hakikî: gerçek.
halk: yaratma.
has›m: muhalif, düflman.
haflir: Allah’›n, ölüleri diriltip
mahflere ç›karmas›.
hububat: habbeler, taneler.
hukuk: kaideler, esaslar.