Ardından İslâm’a toplu halde girişler devam etmiş, Müslümanlığı seçen kitleler aynı zamanda yerleşik hayata geçmeye başlamıştır. Türkler arasında İslâmiyet’in yayılmasında Satuk Buğra Han’ın ihtidâsı önemli rol oynamış, Kınık beyi Selçuk 200.000 çadır halkıyla Müslüman olmuş ve Gazi Selçuk adını almıştır. Orta Asya’da Müslümanlık, velîler kültü temelinde oluşan bir halk dindarlığını beraberinde getirmiş, bu inanış bütün Türk topluluklarına yayılmıştır. Türkler, Abbâsîler’in son dönemlerinde bazı küçük devletler kurmuş, bunlardan sonra İdil (Volga) Bulgar Hanlığı, Orta Asya’dan gelen din dâvetçileri ve Müslüman tüccarlar kanalıyla İslâmlaşmaya başlamıştır.

Karahanlılar, Satuk Buğra Han’la birlikte Müslüman olmuş, bu dönemde Yesevî anlayışını temel alan Haydariyye, Bektaşîlik ve Nakşibendiyye tarikatları kurulmuştur. Selçuklular Müslümanlığı tedrîcî şekilde kabul etmiştir. Selçuklular döneminde sûfîlik gelişmiş, Türk kültürünün bir unsuru olarak varlığını sürdürmüştür. Anadolu’da teşekkül eden ilk Müslüman Türk devletlerinin askerî esaslar üzerine kurulması halkın din anlayışına yansımış ve gazâ ruhu kolonizatör Türk dervişlerinin yaşayış ve anlayışlarına hâkim olmuştur. Bu durum Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslâmlaşmasını sağlamıştır. Selçuklulardan sonra Anadolu’ya egemen olan Osmanlılar, Müslümanlık anlayışını Balkanlar’a ve Orta Avrupa’ya kadar taşımıştır.

Kaynakça: Türkiye Diyanet Vakfı İslâmî Araştırmalar Vakfı Yayınları