Deizm; tahrif edilmiş ve skolastik bataklığa saplanan Kiliseye, kutsal değerlere karşı ortaya çıkmış, “Allah’ı, dini, dolayısıyla ahlâkî değerleri akıl yoluyla bulabiliriz; peygamberlere, vahye gerek yoktur” diyen bir felsefî görüştür.
Yüce Yaratıcı hakkında da, “Allah kâinatın ilk sebebidir, bir makine gibi yarattı ve bıraktı.” şeklindedir.
Ve Allah’a iman rükünlerinin dışındaki esasları inkâra dayanır.
“Bu akım içinden, inancın temelinin tarih boyunca tahrifata uğramış kutsal metinler değil, akıl olması gerektiği tezi ortaya atılmış, bu metinleri yorumlama yetkisine sahip din adamları hiyerarşisi reddedilerek aklın herkeste ortak olan evrensel bir ölçü olduğu ve bu ölçü ile gerçek Hı- ristiyanlığın bulunabileceği iddia edilmiştir.”
Deistler, “Ya açıkça ateist olan yahut da ateizme sevk eden fikirler ileri sürmüşlerdir. Fransa’daki bu felsefî cüretkârlığın temelinde eski rejimin bütün değerlerine kökten saldırı psikolojisi yatmaktadır.” (TDV, İslâm Ansiklopedisi, c. 9, s. 109-111.)
Neden deizm ısıtılıp gündeme sürülmüştür? Özellikle dindarlar iktidarında dindarları ve çok sığ yetişen İmam-Hatiplileri iğdiş edip, onların da eliyle bu cepheden de darbeliyorlar. Daha önce, “siyasal dincileri” iktidara iterek, boğazlarına kadar faize, adaletsizliğe, zulme, rüşvete, yolsuzluğa, kısaca diyanetsizliğe, dünyeviliğe, laubaliliğe yöneltip, cemaatleri birbirine kırdırıp, dindarları ve dine meyledenleri iman ve ibadetten soğutmaya hedefliyorlar. Müslüman filozoflarının deizm ile bir ilgisi yoktur.
“İfsat, ahlâksızlık, dinsizlik ve zındıka komiteleri”, bütün meselelerini akla, fenne tasdik ettiren Kur’ân’a, Peygamberimize (asm), İslâmiyete olan hızlı teveccühleri kırmak için, diğer sapıtmış felsefik akımları olduğu gibi, deizmi de kullanmaktadır.
Göz görür, ama güneş ve ışık olmaksızın göremez. Akıl, felsefe görür, ama vahiy olmaksızın göremez. Öyle ise, vahiy güneşi ve nübüvvet müessesesi lâzımdır. Ki, teknolojilik gelişmeler bile peygamberlerin gösterdiği mu’cizelerle insanlığın ufkuna sunulmuştur.
Bir âyette de mealen, “O, her an yeni bir iş ve oluştadır, yaratıştadır.” (Rahman Sûresi, 29.) Risale-i Nur’da baştan ayağa bu ve benzeri âyetlerle izah ve ispat edilir ki, Esma-i Hüsnası, manevî gayb âlemlerinden, atomaltı parçalardan, atom, hücre, uzuv, organ, unsur, bitki, hayvan, insan, dünya, güneş sistemi, kâinatın en ücra köşelerine kadar her an, her saniye tecelli etmekte, yansımaktadır.
Allah, her an Hâlık, Fatır, Rab, Adil, Hakim, Rezzak ve sair bütün isim ve sıfatlarıyla tecelli etmekte, her an yeni bir iş, bir şe’ndedir. Risale-i Nur’da izah ve ispat edilir ki, Allah milyonlarca nevleri, türleri; sayısız efradları ve aralarındaki sayısız terkip ve bağlantılarıyla her an, her saniye, her dakika ve her saat ve her gün ve devamlı bir işte, bir şe’ndedir.
Bâtıl ve sapkın bütün felsefelerin olduğu gibi, deizmin de ilâcı Risale-i Nur’dur: İşaratü’l-İ’cazdaki nübüvvet bölümü, Mesnevî-i Nuriye’deki peygamberlikle ilgili bölümleri, On dokuzuncu Söz, On dokuzuncu Mektup, On birinci Lem’a, Yirmi dördüncü Söz vs. nübüvvetin, peygamberliğin, peygamberlere iman rüknünü aklî, mantıkî, vicdanî, ilmî deliller, fennî ve teknik mu’cizelerle ispat ve izah ediyor. Tabiat Risalesi, Âyetü’l-Kübra, Ene ve Zerre Risaleleri, Darwinizmi, Materyalizmi ve benzeri ateist, dinsiz bütün felsefeler gibi, deizmi de çürütmüştür.
Özellikle Onuncu, On beşinci, On altıncı, On dokuzuncu, Yirmi dördüncü, Yirmi beşinci, Yirmi altıncı Söz, hülâsa Sözler, Mektubat, Lem’alar, Şuâlar, Sünnet-i Seniyye Risalesi baştan ayağa, başta altı iman rüknü olmak üzere, imanla ilgili bütün meseleleri izah ve ispat ediyor.
Yarın: Esma’nın tecellileri, deizmi yerle bir eder.