Devletler de insanlar gibiydi ve; nasıl insanın bağışıklık sistemi güçlü ise, nasıl olması gerektiği gibi fıtrata ve İlâhî nizama uygun yaşamak bu sistemi güçlendiriyorsa aynı şekilde bir devlet de idaresiyle, kanunlarıyla, her bir erkin âdil bir sistem ve israfsız beslenmesiyle “immun sistemi” yani savunması güçleniyordu.

Ve güçlü devletler eğitimli/ ehil kadrosu, rezervleri, ekonomisi, savunma gücüyle minnetsiz kendi işlerinin patronudur.

*****

1833 Hünkâr İskelesi Antlaşması acı bir tecrübeydi. Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın isyanı neticesinde Rusya’dan istenen yardım, dokuz gemilik savaş filosunun İstanbul Boğazı’nda demirlenmesiyle netice verir.

Fransa’nın desteklediği Mısır valisinin isyanı karşısında, Rus desteğine muhtaç olmak, elbet taviz demekti. Nitekim mezkûr antlaşmanın gizli maddesi uyarınca Rusya ile Batı arasında bir savaş halinde, Çanakkale Boğazı, Rusya ile savaşan devletin donanmasına kapanırken, Rus gemileri serbest geçebilecekti.

Sonraki yıllarda boğazlar sorununa temel teşkil etti bu anlaşma.

Rusya... I. Petro’dan beri Türk tarihinde dert ile eş anlamlı oldu. Denizle bağlantılı olmak, önemli limanlar “büyük devlet” olmanın olmazsa olmazıdır.

Rusya Karadeniz ve boğazlar yoluyla sıcak denizlere inmeyi asırlarca siyaseti yaptı.

Başardı da. Kırım’ı Osmanlı’dan alıp Karadeniz’de hakim güç olurken Ukrayna da himayesindeydi artık.

Çanakkale zaferi, Rusya’nın planlarını alt üst eder.

Çarlık Rusyası’nın devrildiği 1917 Ekim devrimi ve Bolşevik idareyle bu siyasetleri muvakkaten sakinleşse de hiç bitmedi.

1711 Prut galibiyetinden beri üstünlük sağlanamayan Ruslarla, Hünkâr İskelesi Antlaşması; denize düşen yılana sarılır mecazının bir yansıması oldu.

Putin’in siyaseti de Çarlık Dönemi özentileri içindeki tavırlarıyla tarihi hatırlatır bize. Rusya asırlarca istilâcı, menfaatperest bir siyaset izledi; Astarhan, Kazan, Azak, Kırım bunun delilleridir.

Ancak “sıcak denizlere inme” politikası her dönemin hedefiydi. Nitekim Suriye’de Tartus Limanı’nda üs kurması ve buradaki stratejik varlığını muhafaza için Esad rejiminin hamisi ve tarafı olması da bu çerçevede değerlendirilir.

Mevcut krizi, Ukrayna’nın Rus yanlısı nüfusun ağırlıklı olduğu Dombas bölgesine yakın sınırlara asker ve techizat yığması neticesi Batı ve Nato yanlısı Ukrayna’ya Amerika ve Avrupa’lı devletlerin desteğiyle savaş durumuna geçilmesi olarak özetlenebilir.

Muhtemel bir savaş; bütün bölgeyi etkileyecek enerji, emtia, gıda krizine sebep olabilir ki Rusya ve Ukrayna dünyanın en büyük tahıl ihracatçısı durumunda.

Rus liderin, hasımlarını nükleer gücüyle tehdit etmesi ve “bu savaşın kazananı olmayacak” sözü de bölgedeki mevcut statükosunu korumak için bütün kozlarını oynayacağını gösteriyor.

Zor zamanlar yaşanıyor. Haklı olanın değil, güçlü olanın kazandığı bir dünya...

Mevcut kriz, Rus-Türk tarihindeki hasım dönemleriyle inişli çıkışlı ilişkileri hatırlatır.

İşler kötüye giderse, ülkemizin her iki taraf devlet(ler)le yakın ilişkileri ortadayken pragmatik bir siyaset de kolay değil.

Biz Norman Cousins’e ait bir sözle bitirelim: “Tarih muazzam bir erken uyarı sistemidir.”