Münazarat eserinde “Efkârı teşviş eden, hürriyet ve meşrutiyeti takdir etmeyen kimlerdir?” sualine cevap veren Bediüzzaman Hazretleri, fikirleri karıştıranların, hürriyet ve demokrasiyi takdir etmeyenlerin kimler olduğunu açıklamaktadır.
”Cehalet ağanın, inat efendinin, garaz beyin, intikam paşanın, taklit hazretlerinin, mösyö gevezeliğin taht-ı riyasetlerinde insan milletinden menba-ı saadetimiz olan meşvereti inciten bir cemiyettir” diyerek ifade ettiği bu cemiyet, kendi fikrinden başka fikir kabul etmemekle birlikte, güzel ve müspet olan fikirleri de karıştırarak bozmak istemektedir.
Eğer bir meselede, cehalet, inat, garaz, intikam, taklit ve gevezelik hükmediyor, saadet kaynağımız olan hürriyet ve demokrasi orada görünmüyorsa, bu menfi cemiyetin o meselede hâkim konumda olduğunun göstergesidir. Biz bu yazıda bu mösyölerin1 gevezeliğine değinmek istiyoruz. Muvazenesiz, muhakemesiz mana vermek ve verdirtmekte maharetli olanların başvurduğu bu gevezelik hali, demokrasi ve hürriyetleri konuşmaktan efkârı uzak tutmakta, hatta engellemektedir.
Bu gevezelik şahısların konuşulmasını istemekte, şahıslar konuşuldukça uzayan gevezeliklerle kendisine malzeme çıkartmaktadır. Şahısçılık arttıkça beraberinde artan gevezelik nedeniyle demokrasi ve hürriyet meseleleri arka planda kalmakta bu vaziyet ise istibdat düşüncelerine yaramaktadır. Mösyölerin gevezeliği, istibdat ortamlarında hızla gelişen ve yaygınlaşan bir gevezelik hali olduğundan tek kurtuluş çaresi sistemleşmiş tam bir demokrasinin hâkimiyetinin her yere sirayetiyledir. Yoksa yeni çıkma gevezeler, beyefendilerinden aldıkları bu gevezelik halini hep devam ettireceklerdir.
Asıl olan şahıslar değil, demokrasidir. “Aslın tebdiline gitmek olamaz; gidilse, intihardır” (Münazarat) sırrınca, asıl olan demokrasiden uzaklaşmaya sebep olan gevezeliklerine izin verilmemelidir.
Dipnotlar:
1- Fransızca bir kelime olan Mösyö “Bey, Beyefendi” manasındadır.