BİR ÂYET, BİR YORUM - Yrd. Doç. Dr. Atİlla YARGICI

Gerçek tüccar, dünya pazarında iyi alış veriş yapandır

“İşte onlar, hidayete karşılık dalâleti satın alanlardır. Ancak onlar bu ticarette bir kâr elde etmemişler ve kendileri de doğru yola

girmemişlerdir.” (Bakara: 2/16)

Ticaretle uğraşan bir insan, ticareti kâr için yapar. Aldığınız bir malı, zararına satarsanız, bu ticaretten kâr değil zarar edersiniz. Aldığı, ya da ürettiği bir ürünü, maliyetine, ya da maliyetinin altında bir fiyata satan bir kişi, iflâs etmekten kendisini kurtaramaz. Aklı başında bir tüccar, esnaf aldığı veya ürettiği malı maliyetine, ya da maliyetinin altında bir fiyata satmaz. İnsanların çoğu ticareti bildiği için Kur’ân insanın bu dünyadaki durumunu ticârî bir kavram olan “satın alma” ile açıklamıştır. Bir tüccar maddî konularda kendi kârını, zararını bildiği gibi mânevî konularda da buna dikkat etmek durumundadır.

Bu âyetin ifadelerine göre bizler bu dünyaya bir ticaret yapmak için geldik. Dünya pazarında her şey satılıyor. Bizi bu pazara gönderen Allah, zaman, vücud, akıl, irade, duygular ve lâtifeler gibi sermayeleri de bize vermiştir. Sermaye bizim olmadığı için, sermaye sahibi olan Allah, bu sermaye ile dünya pazarında nasıl bir alış veriş yapacağımızı, neleri alıp neleri almayacağımızı bize bildiriyor. Bu pazarda iyiler de, kötüler de tezgâh açmış durumda. Küfür, dalâlet en güzel şekilde ambalajlanıp sergilendiği gibi, hidayet, iman, güzel ahlâk da aynı sergide yerlerini almıştır. Kötülükleri, dalâlet ve küfrü satanlar daha gür sesle satıyor ve mallarını da insanların hoşuna gidecek şekilde süslüyor. Hidayet, iman, güzel ahlâkı satanlar ise daha az ve daha cılız sesli ve onların hak ettiği süslemeleri yapamıyor.

Gerçekten de insanı dünya pazarında iyiliklere, ahlâka, imana, hidayete çağıran insanlar az ve zayıf, ama küfre, ahlâksızlığa, dalâlete çağıran kişiler ise çok ve kuvvetli gözüküyor. Bütün bunlar bazı insanları aldatıyor. Çoğu insan kötülükleri ve dalâletleri satın almayı tercih ediyor. Allah’ın kendilerine verdiği akıl, irade, beden, zaman, göz, kulak, el, ayak gibi sermayeleri kendi nefislerinin hoşuna gidecek şekilde harcıyor. Satın alınan dalâlet, insana acısı sonra ortaya çıkacak uğursuz bir lezzet verdiği için insan aldanıyor. Dalâlet, inançsızlık ve ahlâksızlık satın alanlar, uyuşturucu almış insanlar gibi kendilerini kısa bir müddet mutlu hissediyorlar. Acısı sonra çıkıyor, kriz sonra başlıyor. Bu alış verişin sonucunda Allah insandan razı olmadığı için kriz, ahirette de devam ediyor. İnsan ahirette bu kötü ticaretin cezasını çekecek. İşte böyle bir insan, ne yaptığının, ne kadar kötü bir alışveriş yaptığının farkına vardıktan sonra, “Bir ticaret yapamadım, nakd-i ömür olduğu heba / Yola geldim, lâkin göçmüş cümle kervan bîhaber” diyerek pişman oluyor. Ya da ahirette hesabı görüldükten sonra azaba maruz kaldığında, “Ya leytenî küntü türâbâ” diyor. Ama o zaman iş işten geçmiş oluyor. Ama hidayeti satın alanlar, güzel ahlâkı, imanı satın alanlar, dünyada mutlu ve huzurlu oldukları gibi, ahirette de Allah’ın sonsuz rahmetine nail oluyorlar. O halde gerçek tüccar, dünya pazarında iyi alış veriş yapan kimsedir.

11.09.2009