Kültür-Sanat

Kırım’ın ilim yuvasına Türk mimarların eli değdi

TÜRK İşbirliği ve Kalkınma İdaresi (TİKA) Başkanlığı, Kırım’da 1500 yılında inşa edilen ve Kırım Hanı I. Mengli Giray’ın inşaatında bizzat çalıştığı zincirli medrese, TİKA başkanlığınca restore edildi.

Kırım Hanlığının günümüze kadar gelen en önemli mimarî eserlerinden sayılan Zincirli Medrese ile Hacı Giray Han Türbesini, Kırım Tatar halkının kültür hayatına yeniden kazandırmayı ve gelecek kuşaklara aktarmayı hedefleyen TİKA Başkanlığı, 3 yıl önce restorasyon çalışması başlattı. Doğu Avrupa’nın en eski eğitim kurumları arasında yer alan, yılların getirdiği yıpranma ve bakımsızlık dolayısıyla kullanılamaz hale gelen 5 asırlık medrese, TİKA’nın Kültür Bakanlığı uzmanlarının gözetim ve denetiminde, Ukrayna Kültür Bakanlığı ve Bahçesaray Valiliği ile işbirliği içinde yürüttüğü çalışmalar sonucunda onarıldı.

I. Mengli Giray Han’ın, inşaatında bizzat kum taşıyarak çalıştığı, ‘’ilmin önünde her kim olursa olsun eğilmek gerek’’ düşüncesiyle kapısına zincir astırdığı, böylece içeriye girenlerin zincire çarpmamak için eğilmek zorunda kaldığı medrese, orijinal özelliklerine sadık kalınarak Kırım’ın kültür hayatına yeniden kazandırıldı. Asırlar boyunca Arap filolojisi, mantık, felsefe, hitabet, hukuk, matematik, astronomi dersleri verilen medrese ile ilme duyduğu saygıyla bütün Müslüman coğrafyasında ün salan Hacı Giray Han’ın Türbesinin restorasyonu, hem Bahçesaray’ın turizm potansiyelinin gelişmesine hem de tarihî mirasın canlandırılmasına büyük katkı sağladı. Medrese, Kırım’daki Türk varlıklarının sergileneceği müze olarak hizmet verecek.

ZİNCİRLİ MEDRESE

KIRIM Tatar halkının kültür hayatında önemli bir yeri olan Zincirli Medrese ve Hacı Giray Han Türbesi, Bahçesaray Salacık’taki Kırım Tatarlarının önemli mimarî eserlerinden biri olma özelliğini taşıyor. Avrupa Ortaçağ taassubu içinde iken ‘’ilim-irfan öğrenilsin’’ diye inşa edilen medrese, Sovyet iktidarının Kırım’a yerleşmesine kadar faaliyetini sürdürdü. Kırım Hanlığı’nın kültür hayatında ve bilginlerin yetişmesinde önemli bir rolü olan medrese, 1917 yılındaki Bolşevik İhtilâli’nden sonra tıp okulu oldu. 1939’da çıkarılan bir kararla Mengli Giray Han’dan sonra gelen hanlar ve İsmail Bey Gaspıralı döneminde medreseye ek olarak inşa edilen binalar akıl hastanesi yapıldı, Medrese’ye ait olan binalar ise depo olarak kullanıldı. 1995’te medresenin gözetimi Kırım Tatarlarına geri verildi. Zincirli Medrese eğitim işlevinin yanı sıra günümüzde Kırım Tatarlarının Kırım’da var olma mücadelesinin simgelerinden biri olarak kabul ediliyor.

24.09.2009