|
AVRUPA ülkelerinde siyasî partilerin yargılandığı dâvâlarda Venedik Kriterleri esas alınıyor.
Avrupa Konseyinin anayasa hukuku konularındaki danışma organı Venedik Komisyonu tarafından belirlenen Avrupa’da parti kapatma kriterleri, bir partinin ancak şiddet çağrısında bulunması ya da şiddetle bağlantılı olması durumunda kapatılabileceğini, barışçıl ve demokratik yollardan anayasayı değiştirme girişimlerinin ise kapatma gerekçesi olamayacağını belirtiyor. Konuya ilişkin değerlendirmede bulunan Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Metin Günday, Venedik kriterlerine göre bir partinin kapatılması için o partinin zor kullanarak anayasal düzeni yıkmaya yönelik eylem içinde olması gerektiğini kaydetti. Ancak Türkiye’de durumun biraz değişik olduğunu ifade eden Günday, Anayasa’nın 69. maddesinin daha farklı düzenlendiğini, bu çerçevede parti kapatılması için partinin anayasanın temel ilkelerini ortadan kaldırmaya yönelik eylemlerin odak noktası haline gelmiş olması gerektiğini belirtti. Günday, Venedik kriterleriyle mukayese edildiğinde, parti kapatmayı daha kolaylaştırıcı bir düzenlemenin ortaya çıktığını ifade etti. Doktorasını Almanya’da yapan Günday, parti kapatmalarına Almanya’dan iki örnek verdi. 2. Dünya savaşının ardından Almanya ikiye bölündükten sonra Batı Almanya’da iki partinin Anayasa Mahkemesi kararlarıyla kapatıldığını belirten Günday, Türkiye Anayasası’nda bu konuda yer alan hükümlerin Bonn Anayasasından esinlendiğini kaydetti. Partilerin programlarının da belirleyici olduğunu kaydeden Günday, Kominist Parti’nin programını örnek vererek, parti programının uygulanmasının anayasal düzeni bozmaya yönelik eylemleri zorunlu kılması durumunun da kapatma sebebi olduğunu söyledi. “Zor kullanmak” ifadesinin altını çizen Günday, demokratik ülkelerde bunun ötesinde bir partinin kapatılmasının söz konusu olamayacağını belirtti. Günday, “Bir parti düşüncesi şu olur bu olur. Hatta ben iktidara geldiğimde anayasayı tamamen değiştireceğim diyebilir. Ancak bu parti kapatmaya sebep olamaz” diye konuştu.
|
