|
Son bir ayda ülkede arka arkaya “skandal” kuvvetinde gelişmeler yaşandı. Ne var ki hemen hepsi bir iki gün içinde “sorun” olmaktan çıkıp, sıradanlaştı. Zira başta basın olmak üzere tüm aktörler, “bilgi ve belge”nin kendisinden çok “nereden ve nasıl geldiğine”, bu gelişin, sızmanın arasında yatan “iktidar çatışmaları”na yöneldi.
Böyle olunca bilgi ve belgeler içinde önemli ayrıntılar gözden kaçtı ve tartışılmadı…
Örneğin, emekli Deniz Kuvvetleri Komutanı Özden Örnek’in günlükleri bu açıdan son derece zengin bir malzeme sunuyordu.
Günlüklerin bir yerinde Örnek, darbeden vazgeçme nedenlerini şöyle anlatıyordu:
“Kara Kuvvetleri Komutanı Aytaç Yalman tüm orduları dolaşmış ve tüm or ve kor rütbesindeki subaylar ile görüşmüş. Aldığı intiba şöyle: Herkes durumdan rahatsız ve gidişi beğenmiyor. Ama kimse bu gidişin bir darbe ile düzeltilmesini istemiyor…”
Açıkçası ilginç ve önemli bir not bu…
Orduda en azından o dönemde “alt”ın değil, “üst”ün kaynadığına işaret ediyor…
Dahası darbe ve müdahale fikrinin yaşadığı muhtemel bir meşruiyet kırılmasını ifade ediyor.
Malum, Türkiye’de askeri vesayet sistemi devlet iktidarı ile siyasi iktidarı birbirinden kesin çizgilerle ayıran, darbelere ve müdahalelere doğal zemin oluşturan bir modeldir.
2002 yılı bu modelde büyük kırılmalar yaşanmasına tanık oldu. Bir yandan ordunun devlet alanı içindeki özerk konumunu daraltan yasal reformlar, diğer yandan siyasi iktidarın Kıbrıs gibi devlet alanı içine hapsolmuş kimi sorunlara el atmaya başlaması, bu kırılmaların özünü oluşturdu.
Bu kırılma sürecini mümkün kılan dört faktörden söz etmek mümkün:
1. Yasal değişiklikleri ve sistemin askerî güçten arındırılmasını meşru ve kaçınılmaz kılan AB süreci.
2. Siyasi iktidarın kendi alanını korumak ve sahiplenmek konusundaki kararlılığı ve cesareti.
3. Başta büyük sermaye ve medya olmak üzere ekonomik ve toplumsal merkezlerin “sivilleşme” sürecini aktif olarak destekleyip, buna karşı çıkan kimi askeri aktörleri meşruiyet zemininden yoksun bırakacak aktif bir tavır takınmaları.
4. Gerek bu koşullar gerek Ortadoğu’da değişen dengeler, gerekse yeni güvenlik mülahazaları ve güç değerlendirmelerinin zorunlu Türkiye-ABD ilişkilerinin aldığı yeni biçim çerçevesinde Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde yeni verilere uyum sağlamak çabası.
Bu etkiler, özellikle yeni uluslararası ve bölgesel güç dengeleri, güvenlik tanımı, asker rolü, asker-sivil ilişkileri, askerî diplomasinin askerî güç karşısındaki önemi, gibi temel konularda “askerî bünyede bir değişim dalgası”na yol açmıştır.
Gerçekten de yeni denge koşullarında Türk ordusunun bölgede “caydırıcı güç” olma özelliği, Irak, Kıbrıs gibi konularda “güç kullanma politikalarına dayanan sert caydırıcı söylemleri” kendiliğinden esnemek zorunda kaldı…
Koşullar gücü korumak için gerekli olan aracın “güç”ten çok “siyaset-diplomasi-esneklik”, yani koşullara uyum sağlamak, bu koşulları başka yollardan lehe çevirmek olduğunu göstermeye başladı.
Bu çerçevede ordu içinde askerin durumu ve rolünün yeniden tanımlanması, bu rolün sadece güç faktörü üzerine değil, aynı zamanda siyasi esneklik unsuruna dayanmaya yüz tutması önemli bir gelişmedir. Zira bunlar olduğu oranda ordunun siyasete ve kendisine bakışı müdahale mantığı dışında da bir kanala sahip olmuştur.
Özden Örnek’in günlüklerindeki önemli not, bu gelişmenin göstergelerinden birisi kabul edilebilir…
Kanımız odur ki ordu, kendi bünyesi içinde, tümüyle askeri mülahazalarla bir değişim mekanizmasını harekete geçirmeye hazırdır ve geçirmek zorundadır.
Ve bu mekanizma sivilleşme sürecinin itici güçlerinden birisini oluşturacaktır…
Yeni Şafak, 4.4.2007
| 
