Sınırsız istidat ve kabiliyetler, mükemmel cihazât ve hasseler, nihayetsiz emel ve arzular bu câmîiyetin delilleridir. Mahlûkâtının her birini hususi vazifeler ile tavzif eden Rabbimiz, her bir hâllerini de dua hükmüne getirmiş. Külli vazife ve duaları en mükerrem mahluku olan insana yüklemiştir.

Tohum ve yumurtaların programları onların istidatlarıdır. Yaratılan her şey Kudretin kelâmıdır, konuşmasıdır. Mahlukâtın sesi ve fiilî halleri Kelam ve Kudret sıfatlarının bir tecellisi olduğundan, onların konuşması sayılır. Mevcudâtın fıtratındaki meyelanlar ise İrade sıfatının tecellisidir. Çekirdekteki neşv-ü nema meyli onun istidat diliyle duasıdır. Sebeplerin bir araya getirilmeleri istidat lisanıyla dua sayıldığından, çekirdek ve yumurtaların içindeki suretlerin açılmasını Fettah olan Allah’tan talep ederler.

Mahlukatın rızka muhtaç olmaları Rezzak isminin tecellisindendir. Yaprağı susuzluktan sararan ağacın, ihtiyac-ı fıtrî ve hâl diliyle Rabbülaleminden rahmet talep ettiğini anlayabiliriz.

Cenab-ı Hak, zor durumda kalan kullarını ve mahlukâtını hususi teveccühle o sıkıntıdan kurtarması çok vuku bulmuştur. Yunus (as) denize atıldığında balığın yutmasıyla karşılaştığı ıztırar halinin sahil-i selametle neticelenmesi, bir duanın kabulüdür.

Mahlukâtın her halinin bir dua çeşidine denk gelmesi, kâinattan Rabbülâlemine hadsiz duaların yükseldiğini gösterir. Bu duaları çeşitleriyle farketmek, sebeplere tesir vermek gafletinden kurtarır. 

Şahsî başarısının sebebinin, kabiliyet ve fikrinin mahsulü olduğuna kapılanlar, beşer tarihinde kazanılan ilim, sanat ve tüm terakkiyatları da şahısların kendi eseri olduğu yanlışına düşürür. Telâhuk-u efkârla yani fikirlerin birleşmesi ve insan cevherindeki istidatların gelişmesiyle beraber, maddelerdeki istidatların keşfinden elde edilen sanat harikalarının, istidat lisanıyla ve ihtiyac-ı fıtrî lisanıyla duanın semeresi olduğu bilinmelidir. Allah’ın ikramı olan terakkiyât nimetleri, istidat lisanıyla yapılan duanın neticesinde beşere verilmiştir. 

İlim ve becerimizin dua olduğunu ve Allahtan geldiğini bilmemek, enaniyeti kuvvetlendirir. Peygamber mucizeleriyle hediye edilen sanatlar, istikbâlin terakkiyâtına tohum olmuştur. Cenab-ı Hakka vermediğimiz her sanat nimeti, beşeriyet âleminde yeni Kârunları mahsul veriyor.

Üstadın, Risale-i Nurla yaptığı hizmetin muvaffakiyetinde istidat, ihtiyac-ı fıtrî ve ıztırar lisanıyla yaptığı küllî duaların payı vardır. Bizler ise farklı alanlarda inkişaf etmiş istidatlarımızı meşveret ve şûrâ havuzu içindeki kararların etrafında tesanütle halka haline getirmeliyiz. On akılla, yirmi göz ve kulakla külliyet kazanan istidatların fiilî dualarıyla yapılan hizmetin muvaffakiyeti gözlere görünecektir.

Ahirzamanın şiddetli tahribatı içinde iman zafiyetinden dolayı mukâbele edemeyen insanların ebedi hayatlarını kaybetmek tehlikesinin ızdırabından ortaya çıkan ıztırarı hissedip, Risale-i Nurun imdatlarına yetişmesini Cenab-ı Haktan istemek gerektir. 

Dinin hakikatlerine hava ve sudan daha ziyade muhtaç olmanın ihtiyac-ı fıtrîsindeki dil ile Nur hakikatlerine ihtiyacın hissedilmesini talep etmeliyiz. 

“Duanız olmazsa ne ehemmiyetiniz var” (Furkan 77) âyetinin külliyetine bir nebze nail olmak için istidat, ihtiyaç ve ıztırar diliyle duaların farkına varmalıyız.

Benliğimize bel bağlamaktan fiilî dua yaptığımızın şuuruyla kurtulabiliriz. Fiilî dualarımızın dünyevî neticelerini peşinen elde etsek bile, fiilî dua niyetimize ahirette sevap ihsan edilecektir. Duanın tüm nevleri bir ubudiyet olduğunu ve onun da neticesi uhrevî olduğunu unutmadan duaya devam edelim.